Morfemen worden soms op één manier gespeld, ook al worden ze op meer dan een manier uitgesproken. Dit wordt het Beginsel van vormovereenkomst genoemd.

Dit beginsel wordt ook wel aangeduid als het principe van gelijkvormigheid, zie ook de Leidraad  voor de Nederlandse spelling.

Volgens het Beginsel van vormovereenkomst spellen we bijvoorbeeld de klankreeks hut als hoed, vanwege de relatie met het woord hoeden hudən. Dat leidt niet tot verwarring over de uitspraak van dit woord, omdat de taalgebruiker uitsluitend stemloze plof- en wrijfklanken realiseert aan het eind van een syllabe. Het Beginsel van vormovereenkomst bepaalt ook dat we (ik) word spellen, met een d, vanwege het verwante worden, ook al spreken we word uit als wɔrt.

Het Beginsel van vormovereenkomst wordt niet toegepast bij de wrijfklanken f, v en s, z. Het woord kaas kas spellen we met een s ondanks de morfologische relatie met kazen kazən, die ons kaazuitgesloten zou doen spellen op grond van het Beginsel van vormovereenkomst, en de spelvorm van lief is niet lievuitgesloten, ondanks de relatie met de verbogen vorm lieve.

Een ander voorbeeld van toepassing van het Beginsel van vormovereenkomst is de spelling van het morfeem act- in morfologisch verwante woorden zoals actie ɑksi en acteur ɑktør. Met de t correspondeert in het eerste woord een s, in het tweede woord een t.

Een specifiek geval van vormovereenkomst is de Regel van analogie:Zie ook de Leidraad  voor de Nederlandse spelling.

Deze regel bepaalt bijvoorbeeld dat we de 2e en de 3e persoon enkelvoud van worden spellen als wordt, niet alleen met een d vanwege de verwante vorm worden, maar ook met een finale t, analoog aan een woordvorm als koopt. De fonetische realisatie van het suffix -t is afwezig in de fonetische vorm wɔrt, maar we spellen toch een t achter de stam word.

Dit principe wordt overruled bij de spelling van de 2e en 3e persoon enkelvoud van werkwoorden waarvan de stam op een t eindigt, zoals eten: niet eett, maar eet. Dit komt omdat er een grafotactische regel is die het effect van de Regel van analogie ongedaan maakt: binnen een lettergreep mogen er geen twee identieke medeklinkerletters staan.

De Regel van analogie impliceert spelvormen als de verledentijdsvorm overreedden naast de vorm van de tegenwoordige tijd overreden, twee vormen van het werkwoord overreden met dezelfde fonetische vorm ovəredən. De spelvorm van de werkwoordstam is overreed. De verledentijdsvorm overreedden is gevormd naar analogie van andere verledentijdsvormen die eindigen op -den zoals vormden. Het prefix over wordt altijd met een r gespeld, ook al wordt die r in dat werkwoord doorgaans niet uitgesproken. Zo krijgen we de spelvorm overreedden.

Het Beginsel van vormovereenkomst, inclusief de Regel van analogie, resulteert ook in spellingen als breedte bretə, grootte ɣrotə, en fietsster fitstər, naar analogie van woorden als dik-te en werk-ster.  

Ook bij de spelling van samenstellingen kan analogie een rol spelen. Zo spellen we stationsstraat met ss, naar analogie van woorden als stationsweg, ook al horen we maar één woordinterne s.

Het gebruik van het Beginsel van vormovereenkomst in combinatie met de Regel van analogie in de spelling van werkwoordsvormen is voor veel taalgebruikers niet gemakkelijk. Er worden veel fouten gemaakt. Dat komt omdat de toepassing van deze regels een grammaticaal bewustzijn veronderstelt, dat niet bij iedere taalgebruiker in voldoende mate aanwezig is. Vooral als met één klankvorm twee spelvormen corresponderen, doet dit probleem zich voor, zoals bij de keuze tussen belooft (persoonsvorm) en beloofd (voltooid deelwoord) voor de klankreeks bəloft, en de keuze tussen verbrandde (verledentijdsvorm) en verbrande (verbogen vorm van het voltooid deelwoord verbrand) bij het werkwoord verbranden. De taalgebruiker heeft dan de neiging de meest frequente spelvorm te kiezen. Omdat bijvoorbeeld wordt een hogere gebruiksfrequentie heeft dan word, komen spellingen als wordt bij een zin met het onderwerp ik voor, vooral als deze twee woorden in bijzinnen niet naast elkaar staan.

Verhaert & Sandra (2016).