18.5.8 Alfabetische lijst van de behandelde werkwoorden
Verder lezen
In de onderstaande lijst is in kolom
1
het werkwoord vermeld; in kolom
5
de bladzijde waar het behandeld is; in kolom
6
één of meer voorbeelden.
In kolom
2
is te vinden of het werkwoord met een werkwoordelijke aanvulling
verbonden wordt (zo ja, welk soort aanvulling) dan wel met een beknopte
bijzin. De gebruikte afkortingen zijn:
- d voltooid of passief deelwoord
- te+i infinitief met te ((te +)i betekent dat te onder bepaalde omstandigheden weglaatbaar is; zie [18.5.4.1/ii] en verder bij het desbetreffende werkwoord)
- i infinitief zonder te
- ah+i aan het + infinitief
- vz+i voorzetsel + infinitief
- bbz beknopte bijzin
- vg verplicht groepsvormend
- nvg niet-verplicht groepsvormend (incl. quasi-groepsvormend)
- ng (in het algemeen) niet-groepsvormend
- o onderwerp
- lv lijdend voorwerp
- mvemphasis> meewerkend voorwerp
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
| achten | te+i | nvg | lv | [1023] | De deken acht dit kussen te laken. |
| beginnen | te+i | vg | o | [1043] | Jan begint zijn viool te stemmen. |
| behoeven zie hoeven | |||||
| behoren zie horen | |||||
| beloven | te+i | vg | o | [1042] | Het belooft een mooie dag te worden. |
| bbz | ng | o | [1042] | Hij beloofde de koning trouw te zullen blijven. | |
| beogen | te+i | nvg | o | [1037] | Ze beogen daarmee de stadskern te behouden. |
| besluiten | te+i | nvg | o | [1040] | De voorzitter besloot de vergadering te schorsen. |
| bevelen | bbz | ng | mv | [1047] | De commandant beval de soldaten het vuren te staken. |
| beweren | te+i | nvg | o | [1040] | De prins beweert van geen kwaad te weten. |
| blijken | d | vg | [960] | Hij bleek net de vorige dag gearriveerd. | |
| te +i | vg | o | [1007] | Hij blijkt heel hard te werken. | |
| ah +i | vg | o | [1050] | Ze bleek aan het schilderen. | |
| blijven | d | vg | [964] | Ik hoop dat we voor zo'n ramp gespaard blijven. | |
| i | vg | o | [975] | Ze zijn altijd in Groningen blijven wonen. | |
| ah +i | vg | o | [1050] | We bleven aan het klimmen. | |
| brengen | ah+i | vg | lv | [1052] | Die opmerking bracht me aan het twijfelen. |
| denken | te+i | nvg | o | [1040] | Hij denkt het probleem te kunnen oplossen. |
| dienen | d | vg | [961] | Ze heeft het goed gedaan, dat dient gezegd. | |
| te +i | vg | o | [1009] | Bezoekers dienen zich te melden bij de portier. | |
| doen | i | vg | lv | [1015] | We trachten eenieder recht te doen wedervaren. (causatief) |
| i | vg | o | [1021] | Doe jij vandaag stofzuigen? (omschrijvend) | |
| dreigen | te+i | vg | o | [1042] | Het dreigt een mislukking te worden. |
| bbz | ng | o | [1042] | De terrorist dreigde het gebouw op te blazen. | |
| dunken | d | vg | [960] | Die vraag dunkt me door de minister voldoende beantwoord. | |
| te+i | vg | o | [1007] | Het nuttigste cadeau dunkt me die nieuwe schooltas te zijn. | |
| durven | (te+) i | vg | o | [1010] | Zoiets durf ik haar niet te vragen. / Dat zou ik niet durven (te) beweren. |
| eisen | te+i | nvg | o | [1040] | Hij eiste te worden toegelaten. |
| gaan | i | vg | o | [976] | Opa gaat een eindje wandelen in het park. |
| ah+i | vg | o | [1051] | Ze gingen aan het discussiëren over het voor en tegen. | |
| vz+i | vg | o | [1054] | Vader gaat uit vissen. | |
| gebieden | bbz | ng | mv | [1047] | Hij gebood de chauffeur de blauwe auto te volgen. |
| gelasten | bbz | ng | mv | [1047] | Hij gelastte hem het onderzoek te staken. |
| geloven | te +i | nvg | o | [1040] | Ze gelooft die taak wel te kunnen volbrengen. |
| geraken zie raken | |||||
| geven | te+i | vg | mv | [1044] | De verpleegster gaf de zieke vruchtensap te drinken. |
| hangen (onovergankelijk) | (te+) i | vg | o | [973] | De appels hangen aan de boom te rotten. / Ze hebben weken hangen (te) rotten. |
| hangen (overgankelijk) | te+i | vg | lv | [1045] | We hangen de was te drogen. |
| hebben (hulpwerkwoord van tijd) | d | vg | - | [954] | Dat hebben we weer eens mooi gedaan. |
| hebben (andere betekenissen) | i | vg | lv | [1028] | De boer heeft op dat weiland drie koeien lopen. |
| te +i | vg | o | [1029] | Ze heeft heel wat teleurstellingen te verwerken. | |
| ah+i | vg | lv | [1052] | Ik had de motor net weer aan het lopen. | |
| helpen | i | vg | lv | [1025] | Ik heb hem de glazen helpen afwassen. |
| bbz | ng | lv | [1025] | Ik heb hem geholpen de glazen af te wassen. | |
| heten | d | vg | - | [960] | Daarmee heette die vraag door hem voldoende beantwoord. |
| te+i | vg | o | [1007] | Hij heet gauw beledigd te zijn. | |
| hoeven | d | vg | - | [961] | Die oude kranten hoeven niet bewaard. |
| (te+) i | vg | o | [989] | Ze hoeft niet rijk geweest te zijn. (eigenlijk-modaal) | |
| [997] | Ze heeft niet veel hoeven (te) betalen. (oneigenlijk-modaal) | ||||
| vz+i | vg | o | [1056] | Je hoeft niet uit wandelen als je niet wilt. | |
| hoor | i | (vg) | lv | [1014] | Hoor hem eens mooi zingen! |
| hopen | te+i | nvg | o | [1040] | Ze hopen het te overleven. |
| horen ( behoren ) | d | vg | - | [961] | Je spullen horen eerst opgeruimd! |
| te +i | vg | o | [1009] | Hij had zijn familie horen te steunen. | |
| horen | i | vg | lv | [1011] | Ik hoor Els een liedje zingen. |
| ah +i | vg | lv | [1053] | We hoorden hem aan het rommelen op zolder. | |
| houden | ah+i | vg | lv | [1052] | Kun jij die machine aan het draaien houden? |
| kijk | i | (vg) | lv | [1014] | Kijk die honden eens tekeergaan! |
| komen | d | vg | - | [964] | Iedere morgen komt ze hier voorbijgefietst. |
| i | vg | o | [964] | Iedere morgen komt ze hier voorbijfietsen. | |
| i | vg | o | [982] | Aan het diner kwam Paula naast mij zitten. | |
| te +i | vg | o | [982] | Aan het diner kwam Paula naast me te zitten. | |
| krijgen | d | vg | - | [962] | Ik krijg die auto niet gerepareerd. |
| [963] | We krijgen een diner aangeboden. | ||||
| i | vg | lv | [1028] | We krijgen een Turks gezin naast ons wonen. | |
| te +i | vg | o | [1029] | Ik krijg altijd vervelende klusjes op te knappen. | |
| ah+i | vg | lv | [1052] | De politie heeft de arrestant aan het praten gekregen. | |
| kunnen | d | vg | - | [961] | Die rommel kan weggegooid. |
| i | vg | o | [984] [987] | Jan kan wel ziek zijn. (eigenlijk-modaal) | |
| [984] [996] | Jan kan helaas niet komen. (oneigenlijk-modaal) | ||||
| vz+i | vg | o | [1054] | De koningin kon niet meer uit rijden. | |
| laten | i | vg | lv | [1015] | Je laat me schrikken. (causatief) |
| [1018] | Hij liet met zich sollen. (permissief) | ||||
| [1019] | Laten we beginnen. | ||||
| [1020] | Laten ze nou al begonnen zijn! | ||||
| [1020] | Laten ze dan al begonnen zijn, klaar zijn ze nog lang niet. | ||||
| leggen | te+i | vg | lv | [1045] | We hebben de baby te slapen gelegd. |
| leren | i | vg | o | [1025] | Ik heb leren roeien. |
| i | vg | mv | [1025] | Hij heeft me leren roeien. | |
| bbz | ng | o | [1025] | Ik heb geleerd te roeien met de riemen die ik heb. | |
| bbz | ng | mv | [1025] | Hij heeft me geleerd te roeien met de riemen die ik heb. | |
| liggen | d | vg | - | [964] | Mijn moeder ligt op dit kerkhof begraven. |
| (te+) i | vg | o | [973] | Ze ligt al een uur te slapen. / Ze heeft de hele middag liggen (te) slapen. | |
| vz+i | vg | o | [1056] | Zijn vader schijnt op sterven te liggen. | |
| lijken | d | vg | - | [960] | Hij leek wel tien kilo aangekomen. |
| te +i | vg | o | [1007] | Dat apparaat lijkt niet erg solide te zijn. | |
| ah +i | vg | o | [1050] | Hij leek wel aan het trainen voor de Vierdaagse. | |
| lopen | (te+)i | vg | o | [973] | Erik liep gisteren de hele dag te mopperen. / Hij zal vandaag wel weer lopen (te) mopperen. |
| maken | ah+i | vg | lv | [1052] | Je moet me niet zo aan het lachen maken. |
| menen | te+i | nvg | o | [1037] | Hij meent zich te moeten terugtrekken. |
| moeten | d | vg | - | [961] | Dit moet eerst opgeruimd! |
| i | vg | o | [988] | Hij moet heel intelligent zijn. (eigenlijk-modaal) | |
| [996] | Hij moet op tijd aanwezig zijn. (oneigenlijk-modaal) | ||||
| vz+i | vg | o | [1054] | Met zulk mooi weer moet ik gewoon uit fietsen. | |
| mogen | d | vg | - | [961] | Die rommel mag weggegooid. |
| i | vg | o | [989] | Ze mag dan heel knap zijn, daarom mag ze nog niet te laat komen. (eigenlijk-modaal) | |
| [1003] | Ze mag dan heel knap zijn, daarom mag ze nog niet te laat komen. (oneigenlijk-modaal) | ||||
| vz+i | vg | o | [1054] | Hij mag gelukkig weer uit wandelen van de dokter. | |
| plegen | te+i | vg | o | [1044] | De vorst placht zich op ongedwongen wijze met het volk te onderhouden. |
| pogen | te+i | nvg | o | [1038] | De regering poogt tot nog toe vergeefs de orde te herstellen. |
| proberen | te +i | nvg | o | [1038] | De inbreker heeft de deur proberen te forceren. |
| raken | d | vg | - | [962] | Hij is blij dat zijn appels verkocht raken. |
| ah +i | vg | o | [1051] | De twee partijen raakten aan het vechten. | |
| ruiken | i | vg | lv | [1011] | Ik ruik iets aanbranden. |
| schijnen | d | vg | - | [960] | Hij scheen wel tien kilo aangekomen. |
| te +i | vg | o | [1007] | Zij schijnt aan een proefschrift te werken. | |
| ah +i | vg | o | [1050] | Tante scheen aan het strijken. | |
| slaan | ah+i | vg | o | [1051] | De matrozen sloegen aan het muiten. |
| staan | d | vg | - | [964] | Dit alles staat beschreven in de oude kronieken. |
| (te+) i | vg | o | [973] | Ik sta nu al een uur te kopiëren. / Vanmiddag heb ik ook al uren staan (te) kopiëren. | |
| te +i | vg | (o) | [1046] | Ik weet nu wat me te doen staat. | |
| vz+i | vg | o | [1056] | De ketel stond op springen. | |
| trachten | te+i | nvg | o | [1038] | De politie trachtte de snelheidsmaniak in te halen. |
| vallen | te+i | vg | o | [1046] | Aan het besluit viel niet te tornen. |
| verbieden | bbz | ng | mv | [1047] | Ik heb ze verboden die bloemen af te plukken. |
| vergeten | te +i | nvg | o | [1037] | Heb je me vergeten te roepen? |
| verklaren | bbz | ng | o | [1047] | De afgevaardigde verklaarde de zaal te zullen verlaten. |
| verlangen | te+i | nvg | o | [1040] | De directeur verlangde haar te spreken. |
| vermogen | te+i | vg | o | [1040] | Het suffix vermag het hoofdaccent niet naar zich toe te trekken. |
| verzuimen | te +i | nvg | o | [1040] | Ik had helaas verzuimd de olie te verversen. |
| vinden | i | vg | lv | [1021] | Ze vonden hem op de grond liggen. |
| [1022] | Ik vind Els zeuren. | ||||
| te +i | vg | lv | [1023] | Ik vind zijn houding te prijzen. | |
| ah +i | vg | lv | [1053] | Ze vond hem in de keuken aan het afwassen. | |
| voelen | i | vg | lv | [1011] | Ik voelde iets bewegen. |
| voorkomen | d | vg | - | [960] | De gevangenen kwamen ons systematisch uitgehongerd voor. |
| te+i | vg | o | [1007] | Deze kwestie komt me voor bijzonder moeilijk te zijn. | |
| vragen | bbz | ng | mv | [1047] | Mag ik u vragen het raampje dicht te doen? |
| bbz | ng | o | [1047] | Hij vroeg de zaal te mogen verlaten. | |
| vrezen | te +i | nvg | o | [1040] | Ik vreesde haar daar te zullen ontmoeten. |
| wagen | te+i | nvg | o | [1037] | We zagen dat ze niet dichterbij waagden te komen. |
| weigeren | te+i | nvg | o | [1037] | De minister weigerde de guerrillaleider te ontmoeten. |
| wensen | te+i | nvg | o | [1037] | Daar wens ik geen genoegen mee te nemen. |
| weten | te+i | vg | o | [1023] | Hij weet zich altijd wel te redden. ('in staat zijn') |
| te+i | vg | lv | [1024] | De toerist wist dat dorp niet te liggen. ('weten waar') | |
| i | vg | lv | [1025] | Ik heb hem daar nog weten wonen. ('zich kunnen herinneren') | |
| willen | i | vg | o | [993] | Een aspirientje wil nog wel eens helpen. (eigenlijk-modaal) |
| [1004] | Wilt u me maar volgen? (oneigenlijk-modaal) | ||||
| vz+i | vg | o | [1054] | Ik zou best eens een keer uit eten willen. | |
| worden | d | vg | - | [959] | De auto wordt rood gespoten. |
| zeggen | te+i | nvg | o | [1040] | Hij zegt dat geld op de bank te hebben. |
| te +i | nvg | mv | [1040] | Hij zei haar de rommel op te ruimen. | |
| zetten | te+i | vg | lv | [1045] | Ik heb het vlees te sudderen gezet. |
| ah +i | vg | lv | [1052] | Hij zette zijn assistent aan het typen. | |
| zien | d | vg | - | [963] | Zij zag zich het kind toegewezen. |
| i | vg | lv | [1011] | We zagen de hele stoet voorbijkomen. | |
| te +i | (n)vg | o | [1038] | Je ziet je maar te redden. | |
| ah +i | vg | lv | [1053] | We zagen haar aan het schoffelen in de tuin. | |
| zijn (hulpwerkwoord van tijd) | d | vg | - | [954] | De bezoekers zijn gisteren aangekomen. |
| zijn (andere betekenissen) | te+i | vg | o | [1035] | Die ster is niet te onderscheiden. |
| i | vg | o | [1033] [1055] | Vader is vissen. | |
| ah+i | vg | o | [1035] [1049] | Vader is aan het vissen. | |
| vz+i | vg | o | [1033] [1054] | Vader is uit vissen. | |
| zitten | d | vg | - | [964] | Zo zat moeder met drie lastposten opgescheept. |
| (te+) i | vg | o | [973] | Ton zit beneden te werken. / Gisteren heeft hij aan zijn bureau zitten (te) werken. | |
| zoeken | te+i | vg | o | [1038] | De gevangene zocht te ontsnappen. |
| zullen | i | vg | o | [994] | Hij zal het wel doen. (eigenlijk-modaal) |
| [1004] | Hij zál het doen! (oneigenlijk-modaal) |
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |