20.10.2.3.i De 'richtingsbepaling-waarheen?'
Verder lezen
1
De richtingsbepaling geeft antwoord op de vraag 'waarheen?' (waaronder ook
begrepen: 'waardoorheen?' en 'waarlangs?').
Syntactisch is de richtingsbepaling te beschouwen als een complement bij het werkwoord, wat de
hierboven besproken bepaling van plaats niet is. Sommige werkwoorden, zoals
zich begeven
hebben verplicht een richtingsbepaling bij zich (zie(20.10.2.1, sectie
2) evenals [30.3.2.3]).
2
Ter uitdrukking van een richtingsbepaling kunnen de volgende taalelementen
gebruikt worden.
-
Voorzetselconstituenten;De voornaamste voorzetsels die hier voorkomen, zijn:
-
de voorzetsels in engere zin aan, door, in, langs, naar, om, op, over, rond, tot (aan), via, voorbij;
-
de achtergeplaatste voorzetsels af, door, in, langs, om, op, over, rond, uit, voorbij;
-
de voorzetselcombinaties achter...aan, achter...om, boven...uit, buiten...om, door...heen, langs...heen, met...mee, naar...toe, om...heen, onder...door, onder...langs, op....aan, op...af, op...toe, over...heen, tegen...aan, tegen...in, tegen...op, tot...(aan)...toe, tussen...door, voor...langs, voor...om.
Voor het voorzetsel te, dat in beperkte mate gebruikt wordt, zie [9.3.2].Voorbeelden zijn:1Ze is al vroeg naar huis gegaan.2Via Maldegem fietsten we naar Gent.3De hobbits liepen tot het punt waar de rivier zich splitste.4Alle passagiers gingen aan boord.5We varen al lang niet meer op Indië.6We reden het bos in.7Ze trokken de bergen over.8Je hoeft niet het hele park door te rennen.9Loop toch niet zo hard de trap af.10De soldaten kwamen naar het schip toe.11We gingen weer op huis aan.12De kinderen slopen tussen de rijen door. -
-
Voornaamwoordelijke bijwoorden met de onder [a] genoemde voorzetsels of met heen;Voorbeelden zijn:13Het onderwerp van de lezing trekt me niet aan; ik wil er niet heen.14Het land waarheen hij op weg was, stond op geen enkele kaart.15Waar ga je naartoe?16We hoorden een knal: wij meteen erop af natuurlijk!
-
Een betrekkelijke bijzin ingeleid door een voornaamwoordelijk bijwoord, met ingesloten antecedent, bijv.:17Ik ga waarheen jij gaat.
-
Een beperkt aantal afleidingen op -waarts, bijv.:18We keerden weer huiswaarts.19Toen we stroomafwaarts gingen, vonden we een doorwaadbare plaats.OpmerkingVerdiepingOpmerkingVoor het al dan niet regionale gebruik van (naar) binnen , (naar) buiten en dergelijke, zie men 12.3.4.1.5 en 12.3.4.1.7.
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |