18.5.4.9 Kijk, hoor
Verder lezen
Gebruikt in combinatie met een infinitief vertonen kijk en
hoor (imperatiefvormen van kijken en
horen) veel overeenkomst met de groepsvormende werkwoorden
zien en horen
uit
[18.5.4.8]. Ze worden gecombineerd met een infinitief zonder
te, die altijd vergezeld is van een tot drie naamwoordelijke
constituenten. Voorbeelden:
1Kijk die
honden eens tekeergaan!
2Hoor hem eens
een mooi liedje zingen!
Ze worden meestal in uitroepende zinnen gebruikt worden (waarin vrijwel
altijd het woord eens voorkomt).
Het lijdend voorwerp van kijk en hoor is tevens
geïmpliceerd onderwerp van de infinitief. Het volgt direct op
kijk of hoor. Het groepsvormend karakter van deze
werkwoorden is (door de bijzondere syntactische eigenschappen van
imperatiefvormen) niet aan te tonen.
In tegenstelling tot wat het geval is bij de werkwoorden zien
en horen, kan het geïmpliceerd onderwerp van de infinitief,
als het een voornaamwoord is, in deze gevallen ook in de onderwerpsvorm
voorkomen, bijv.:
3Kijk ik eens
boffen!
Dit is overigens maar in beperkte mate mogelijk, een niet-onderwerpsvorm
kan wel altijd. Voorbeelden:
4Kijk mij eens
boffen!
Vaste regels voor de gebruiksmogelijkheden van de onderwerpsvorm zijn niet
te geven. In het algemeen wordt deze vorm bij kijk
gemakkelijker gebruikt dan bij hoor, en in het enkelvoud
eerder dan in het meervoud. Bij een onderwerpsvorm lijkt de nadruk meer op
de handeling te liggen, bij een niet-onderwerpsvorm meer op de persoon.
Enkele voorbeelden van het groepsvormende gebruik van hoor en
kijk zijn nog:
7Allegro moderato, molto vivace:
hoor mij eens Italiaans
spreken!
8Kijk die
meisjes eens blozen!
Vergelijk ook met laten
(zie
[18.5.4.10/iii]).
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |