1.8.2.2 De spelling van uitheemse woorden
In de spelling van uitheemse woorden worden letters gebruikt die niet in inheemse
woorden voorkomen, de letters
c, q, x, y:
Wel wordt de letter c in de
digraaf
ch gebruikt in inheemse
woorden.
Tabel 1. Uitheemse woorden met uitheemse letters
letter | klank | voorbeeldwoord | klankvorm |
c | s | cent | sɛnt |
produceer | prodyser | ||
c | k | actie | ɑksi |
clown | klɔwn | ||
chic | sjik | ||
cc | ks | accent | ɑksɛnt |
ch | sj | chic | sjik |
q | k | quotiënt | kosjɛnt |
qu | kw | quasi | kwasi |
x | ks | taxi | tɑksi |
y | i | vinyl | vinil |
In uitheemse woorden kunnen klanken en klankcombinaties voorkomen die niet voor
inheemse woorden gebruikt worden, zoals
ӡ,
ɡ, de
lange klinkers i:, y:, u:, ɛ:,
ɔ:, en nasale klinkers. Dit soort
woorden behoudt doorgaans de spelling van de taal van oorsprong, zoals de
volgende voorbeelden illustreren.
De ʃ
komt ook voor in een aantal inheemse woorden, maar wordt vooral gevonden
in uitheemse woorden.
Tabel 2. De spelling van uitheemse klanken
klank | letter(s) | voorbeeldwoord |
ʃ | ti | patiënt |
ch | chocola | |
sh | shampoo | |
j | jam | |
si | pension | |
ӡ | j | journaal |
g | garage | |
ɡ | g | goal |
i: | y | analyse |
y: | u | centrifuge |
u: | ou | rouge |
ɛ: | e | colbert |
è | crème | |
ê | enquête | |
ai | flair | |
ɔ: | o | zone |
ε͂ː | uin | mannequin |
ain | souterrain | |
in | enfin | |
im | timbre | |
ɔ͂ː | on | annonce |
ond | plafond | |
ɑ͂: | en | enquête |
ant | restaurant |
De spelling van de taal van oorsprong geldt niet alleen voor uitheemse klanken of
klankcombinaties, maar ook voor de spelling van klanken die tot het Nederlandse
taalsysteem behoren. De Nederlandse klinkers krijgen zo een aantal verschillende
spellingen:
Tabel 3. De spelling van inheemse klinkers in uitheemse woorden
klank | letter | voorbeeldwoord |
ɪ | y | symfonie |
ɛ | a | jam |
ai | caisson | |
et | cabaret | |
ɑ | ai | caissière |
wɑ | oi | toilet |
o | loyaal | |
ɑj | i | recital |
ail | detail | |
i | i | nasi |
e | recital | |
ee | jeep | |
ea | team | |
ey | hockey | |
is | chassis | |
ui | guillotine | |
y | type | |
y | ue | revue |
us | jus | |
u | oo | scooter |
ou | route | |
out | ragout | |
ew | interview | |
oeu | manoeuvreren | |
u | pitbull | |
e | é | café |
a | baby | |
ae | graecus | |
ai | trainen | |
ay | essay | |
et | filet | |
ez | rendez-vous | |
ø | oe | oedeem |
o | au | auto |
aud | crapaud | |
eau | cadeau | |
oa | goal | |
os | a propos | |
ot | depot | |
ow | show | |
wa | oi | voile |
ɛi | y | nylon |
œy | eu | pseudo |
ɔu | ao | cacao |
ow | cowboy |
Daarnaast zien we dat in uitheemse woorden niet altijd de regel van verdubbeling
van medeklinkerletters wordt gevolgd, zoals in de woorden
comité
kɔmite
en impresario
ɪmprɛsario.
Dit is vooral het geval in woorden met de klank
ɑ:
1cabaret
kɑbarɛt
Canada
kɑnada
kapitaal
kɑpital
nasi
nɑsi
Panama
pɑnama
Ook de woorden papa en
mama hebben een ongespannen
klinker in de eerste syllabe, zonder dat de medeklinkerletter verdubbeld hoeft
te worden.
De spelvormen pappa en
mamma komen ook
voor.
De i
wordt in uitheemse woorden ook in gesloten lettergrepen soms wel als
i gespeld zoals in
fakir.Er zijn ook uitheemse woorden met een niet-regelmatige verdubbeling van een
klinkerletter, zoals shampoo.
Ook medeklinkers die tot het fonologisch systeem van het Nederlands behoren,
kunnen door andere letters dan de gebruikelijke worden weergegeven:
Tabel 4. De spelling van inheemse medeklinkers in uitheemse woorden
klank | letter | voorbeeldwoord |
k | c | club |
ch | christen | |
ck | shock | |
cqu | jacquet | |
g | shag | |
qu | enquete | |
que | cheque | |
k+s | cc | succes |
x | taxi | |
xc | exces | |
xe | idee-fixe | |
k+w | qu | quasi |
cu | circuit | |
cqu | acquisitie | |
ɣ | gh | yoghurt |
s | c | cent |
ç | reçu | |
sc | scene | |
sse | hausse | |
t | th | thee |
j | ill | medaille |
y | royaal |
Tenslotte bestaan er ook uitheemse spellingen voor medeklinkercombinaties;
sommige ervan komen ook in inheemse woorden voor, andere alleen in uitheemse
woorden.
Tabel 5. De spelling van medeklinkercombinaties in uitheemse woorden
klankcombinatie | letter(s) | voorbeeldwoord |
ts | c | silicium |
t | spatie | |
z | scherzo | |
dz | zz | pizza |
tʃ | ch | chip |
dӡ | dge | bridge |
g | gin | |
nj | gn | signaal |
Deze variatie in correspondentie tussen fonemen en letters laat zien dat veel
memorisatie van de orthografische vorm van woorden vereist is voor een correcte
spelling van uitheemse woorden.
Engelse woorden
Verdieping
Engelse woorden
Voor de spelling van Engelse woorden in het Nederlands, zie https://woordenlijst.org/leidraad/12 .
Verder lezen
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Geert Booij | september 2020 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html; |