In de volgende zinnen hebben de gecursiveerde delen niet dezelfde vorm en daardoor is samentrekking onmogelijk:

Een belangrijke uitzondering op de regel dat de samen te trekken delen naar de vorm gelijk moeten zijn, is dat persoonsvormen ook samengetrokken kunnen worden als ze alleen in getal en/of persoon verschillen. Hetzelfde geldt voor substantieven met verschillend getal in gevallen als 5 (zie daarvoor verder(27.5.2.2.ii.6, [1])). Voorbeelden:

Als de gemeenschappelijke delen een verschillende betekenis hebben, levert samentrekking - die dan wel eens schertsenderwijze wordt toegepast - ongrammaticale zinnen als de volgende op:

Als de gemeenschappelijke delen wel dezelfde betekenis hebben, maar het resultaat van samentrekking is niet in overeenstemming met de betekenisstructuur van de niet samengetrokken taaluiting, dan is samentrekking ook ongeoorloofd. Vergelijken we de zinnen 10 en 11:

Volgens zin 10 kan vader twee dingen zeggen, namelijk: "Bert moet de rozen snoeien" of "Bert moet de tulpen planten". Volgens zin 11 zegt vader één ding, namelijk: " Bert moet de rozen snoeien of de tulpen planten". Dit verschil in structuur en betekenis maakt samentrekking van 10 tot 11 onmogelijk.

Ook elementen die naar vorm en betekenis identiek zijn, maar een verschillende grammaticale functie vervullen, mogen niet samengetrokken worden. Voorbeelden als 12a, 13, 14 en 15a, waar het weggelaten element in het tweede lid een andere zinsdeelfunctie heeft dan in het eerste, moeten daarom als tegen de regels beschouwd worden, al komen dergelijke zinnen in het taalgebruik nogal eens voor (hetzelfde geldt voor de voorbeelden 16 t/m 18. Herhaling van de gemeenschappelijke delen kan hier vermeden worden door het gebruik van voornaamwoorden, bijv. in 12b en 15b

In de volgende zinnen is samentrekking ongeoorloofd omdat het werkwoord zijn in het eerste lid als koppelwerkwoord en in het tweede lid respectievelijk als zelfstandig werkwoord en hulpwerkwoord gebruikt wordt:

Een geval waarin zijn in beide leden hulpwerkwoord is, maar in het eerste lid in een passief, in het tweede in een actief perfectum gebruikt wordt, is het volgende:

Als het ene lid een actieve, het andere een passieve zin is, kan een gemeenschappelijk onderwerp wel worden samengetrokken. Voorbeelden:

Bij achterwaartse samentrekking moet het weg te laten deel onmiddellijk voorafgaan aan het voegwoord of het tweede (derde enz.) element van de reeksvormer. Worden er meerdere delen weggelaten, dan moeten die allemaal op elkaar aansluiten en mag er achter de weggelaten reeks geen enkel ander woord van het eerste lid staan.

Voorbeelden:

maar niet:

Bij voorwaartse samentrekking kan de weggelaten reeks wel onderbroken worden en hoeft die ook niet aan te sluiten bij het verbindende element:

Bij achterwaartse samentrekking kunnen stukken van zinsdelen (zie 28 en 29), zinsdelen (zie 30) en combinaties daarvan (zie 31) weggelaten worden.

Voorbeelden:

Bij voorwaartse samentrekking kunnen in het algemeen alleen zinsdelen of combinaties daarvan weggelaten worden. Hiervoor gelden de specifieke regels en uitzonderingen die hierna behandeld worden. Een algemene uitzondering is de persoonsvorm, die ook weggelaten kan worden als hij met een werkwoordelijke aanvulling (dus als stuk van een zinsdeel) voorkomt.

Voorwaartse samentrekking vinden we dus bijv. wel in:

Voorwaartse samentrekking is echter niet (goed) mogelijk in de volgende zinnen, waar stukken van zinsdelen (afgezien van de persoonsvorm) weggelaten zijn:

Het verschil tussen 37 en 40 is, dat in 37 een foto en van zijn vader afzonderlijke zinsdelen zijn, terwijl in 40 een foto van zijn vader één zinsdeel is. In 37 kan een foto dus (als zinsdeel) worden weggelaten, in 40 (als stuk van een zinsdeel) niet. Het gaat hier echter om een minder duidelijk geval dan in 38 en 39.