5.6.4 Het gebruik van gene en ginds(e)
Verder lezen
1
De aanwijzende voornaamwoorden gene en ginds(e)
behoren niet tot de standaardtaal: ze komen alleen in formeel taalgebruik
voor; gene is beperkt tot archaïsche taal.
2
Het voornaamwoord gene kan niet-zelfstandig en zelfstandig
gebruikt worden. Niet-zelfstandig gebruikt wordt het alleen gecombineerd
met enkelvoudige de-woorden en substantieven in het meervoud:
aan gene zijde van de rivier;
gene bossen
Zelfstandig verwijst gene altijd naar personen; als het op
meer dan één persoon slaat, krijgt het de vorm genen. Het komt
vrijwel altijd gecombineerd voor met
deze(n).
Het voornaamwoord gene geeft aan dat een persoon of zaak min
of meer ver van de spreker verwijderd is of het drukt een
contrast uit met deze.
In het laatste geval kunnen deze en gene
verwijzen naar reeds genoemde personen: deze verwijst dan naar
de laatstgenoemde, gene naar de eerstgenoemde. Voorbeelden:
1De onderscheiden
sprekers waren het onderling niet eens: dezen sloten
zich bij het voorstel aan, genen verwierpen
het.formeel
2Caesar en Scipio
behaalden beiden belangrijke overwinningen: deze in
Afrika, gene in Gallië.formeeldeze = Scipio; gene = Caesar
Voor
deze of gene
en
deze(n) en gene(n)
met onbepaalde betekenis: zie respectievelijk(5.9.3.2/i,
sectie 3)
(5.9.3.2/ii, sectie 3)
(5.9.3.2/vi, sectie 7).
3
Het voornaamwoord ginds(e) wordt niet-zelfstandig gebruikt of
zelfstandig met binnentekstelijke verwijzing, bijv.
gindse huizenrij
deze huizen of gindse
De vorm zonder -e wordt gebruikt voor enkelvoudige
het -woorden, die met -e in andere gevallen:
gindse heuvel(s)
ginds bos
De betekenis van ginds(e) is alleen ruimtelijk; het geeft
evenals gene aan dat een persoon of zaak min of meer ver van
de spreker verwijderd is. Het kan niet gebruikt worden zoals in de
voorbeelden 1 en
2 hierboven. Een voorbeeld met
ginds(e) is:
3En achter
gindse heuvel de koekoek antwoordt
zacht.formeel
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |