12.4.2.1.6 Voormalig: de voorvoegsels ex- en oud-
Met het voorvoegsel ex- worden van persoonsnamen die geen eigennaam zijn, substantieven gevormd die betekenen 'gewezen of voormalig bekleder van de door het basiswoord genoemde functie of rang'. Daarnaast kunnen met precies dezelfde betekenis woorden met oud- als eerste lid gevormd worden. Beide procedés zijn productief. Voorbeelden zijn respectievelijk:
1ex-burgemeester, ex-collega, ex-koning, ex-man, ex-minister-president, ex-priester, ex-voorzitter, ex-vrouw
oud-directeur, oud-docent, oud-leraar, oud-leerling, oud-ondervoorzitter, oud-staatssecretaris, oud-strijder
De woordklemtoon ligt bij deze woorden afwisselend op het basiswoord of op het voorvoegsel.
Ex- en oud- zijn
in het algemeen verwisselbaar, maar bij een aantal gevallen ligt de voorkeur
voor één van beide voorvoegsels min of meer vast. Naast elkaar zijn bijv. wel
mogelijk ex-/oud-burgemeester of
ex-/oud-collega, maar alleen
gebruikelijk zijn onder meer ex-man,
ex-vrouw;
oud-leerling,
oud-strijder. Omdat het
morfeem oud ook als zelfstandig
woord kan worden gebruikt, zij het met een wat andere betekenis, wordt
oud- als deel van een woord wel als prefixoïde
aangeduid.
Ter aanduiding van een levenspartner van wie men gescheiden is, kan ex ook als los woord gebruikt worden, bijv. m'n ex.
Verder lezen
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Geert Booij | juni 2022 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html; |