Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
24.3.1.1 De leden zijn zinnen
Verder lezen
1
In(24.1, sectie 1) is vermeld dat taalelementen, willen ze in nevenschikkend verband gecombineerd kunnen worden, gelijkwaardig moeten zijn. Hiermee wordt allereerst bedoeld dat de leden van een nevenschikking syntactisch gelijkwaardig zijn: ze moeten elk afzonderlijk de functie van het geheel kunnen vervullen. (Voor een uitzondering met betrekking tot bepaalde nevenschikkingen met hetzij : zie(25.10.2.3.2, sectie b).)
Voor zinnen betekent dit dat twee of meer zelfstandige zinnen met voor-pv (hoofdzinnen) en twee of meer afhankelijke zinnen met achter-pv (bijzinnen) wel nevengeschikt verbonden kunnen worden, maar een hoofdzin en een bijzin in het algemeen niet. Vergelijk bijv.:
1Er is regen voorspeld en de voorstelling gaat niet door.
2Omdat er regen voorspeld is en omdat er geen overdekte tribunes zijn, gaat de voorstelling niet door.
3Omdat er regen voorspeld is en de voorstelling gaat/gaat de voorstelling niet door.uitgesloten
Bijzinnen ingeleid door als, wanneer of indien kunnen echter wel nevengeschikt verbonden worden met een afhankelijke zin met voor-pv. Naast 4a (met of zonder weglating van als in het tweede lid) is immers ook 4b mogelijk:
4aAls er regen voorspeld is en (als) er geen overdekte tribunes zijn, gaat de voorstelling niet door.
bAls er regen voorspeld is en er zijn geen overdekte tribunes, gaat de voorstelling niet door.
Andere voorbeelden met dezelfde structuur als 4b (zie ook [21.2.2.2/3]):
5Wanneer de operatie achter de rug is en de serie vertaalwoordenboeken is compleet, is er misschien de mogelijkheid voor een herziene herdruk van het verklarende woordenboek.
6Als je in de buurt bent en je hebt niets anders te doen, kom dan eens langs.
Opmerking
Verdieping
Opmerking
Niet in alle gevallen waarin een bijzin gevolgd wordt door en en een (andere) afhankelijke zin met voor-pv, is er sprake van nevenschikking. In gevallen als i en ii, waarin de zin na en (dat ook weg kan blijven) op lagere toon wordt uitgesproken - hier typografisch weergegeven door parenthesestrepen -, is de betrokken zin een tussenzin, die niet nevengeschikt is aan de voorafgaande bijzin:
iOmdat er regen voorspeld is - (en) er zijn geen overdekte tribunes - gaat de voorstelling niet door.
iiHoewel er mooi weer voorspeld is - (en) er is geen reden om aan die voorspelling te twijfelen - gaat de voorstelling toch niet door.
2
Maar ook niet alle zelfstandige zinnen kunnen tot nevenschikkingen gecombineerd worden. Vergelijk bijv.:
7Steven speelt met zijn trein en Marilou leest een boek.
8Speelt Steven met zijn trein en leest Marilou een boek?
9Speelt Steven met zijn trein? en Marilou leest een boek.uitgesloten
Zin 9 is uitgesloten omdat de leden een verschillende communicatieve functie hebben: het eerste is een vraag, het tweede een mededeling. Dat de leden de functie van het geheel niet kunnen vervullen blijkt uit de onmogelijkheid om 9 als een samengestelde bijzin in een zin te integreren, wat wel mogelijk is voor 7 en 8:
10Hij zegt dat Steven met zijn trein speelt en dat Marilou een boek leest.
11Hij vraagt of Steven met zijn trein speelt en of Marilou een boek leest.
12Hij zegt dat Steven met zijn trein speelt en of Marilou een boek leest.uitgesloten
13Hij vraagt of Steven met zijn trein speelt en dat Marilou een boek leest.uitgesloten
In bijzondere vormen van nevenschikking kunnen soms wel communicatief ongelijkwaardige zinnen als leden optreden. Deze worden behandeld in [26].
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links