Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
26.3.1.1 Het ene lid vormt een tegenstelling met het andere beschouwd als uitspraak
Verder lezen
In de volgende twee voorbeelden vormen de leden van de nevenschikking met maar een inhoudelijke tegenstelling:
1Vader was gisteren dronken, maar vandaag is hij weer broodnuchter.
2Ik heb het je nou wel verteld, maar ik mocht het aan niemand vertellen.
In zulke gevallen kan in meer formeel taalgebruik doch in plaats van maar gebezigd worden (zie verder [25.6]).
In het volgende voorbeeld echter vormt het tweede lid een tegenstelling met het eerste, beschouwd als uitspraak:
3Vader was gisteren dronken, maar ik mocht het aan niemand vertellen.
De spreker doet een mededeling en zegt vervolgens iets wat een tegenstelling vormt met het doen van die mededeling ('Ik zeg wel dat..., maar ik mocht het niet zeggen').
Iets dergelijks vinden we in de volgende zinnen, waarin de spreker zich distantieert van zijn verzoek of van zijn vraag:
4Kom maar binnen, maar ik kan je niet garanderen dat hij er is. (= 'Ik nodig je wel uit om binnen te komen, maar...')
5Hoe oud ben je? Maar misschien mag ik dat niet vragen. (= 'Ik vraag je wel hoe oud je bent, maar misschien...')
Nevenschikkingen van dit type, dat vooral in gesproken taal voorkomt en waarin het meer formele doch daarom nauwelijks of niet bruikbaar is, zijn ook omkeerbaar. Voorbeelden:
6Ik mocht het aan niemand vertellen, maar vader was gisteren dronken. (= 'Ik mocht het aan niemand vertellen, maar toch zeg ik je...')vergelijk 3
7Ik kan je niet garanderen dat hij er is, maar kom binnen. (= 'Ik kan je niet garanderen dat hij er is, maar ik nodig je toch uit...')vergelijk 4
8Misschien mag ik dat niet vragen, maar hoe oud ben je? (= 'Misschien mag ik dat niet vragen, maar ik vraag je toch...')vergelijk 5
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taaladvies
    Dagenta
    Taalportaal
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links