28.3.3.3 Het imperfectum en het plusquamperfectum na als (zin met
inversie) en na alsof of of
Verder lezen
Door als ingeleide bijzinnen
(zie
[10.3.14.1]) met een imperfectum, zoals:
1Ze doet als
kende ze me niet.formeel
drukken niet-werkelijkheid uit, en wel op het spreekmoment (zoals blijkt
uit de presensvorm doet in de rompzin in het voorbeeld). De
spreker geeft met deze zin derhalve te kennen dat hij denkt dat de met
ze aangeduide persoon hem wel kent. Het plusquamperfectum kan
dezelfde functie vervullen, maar drukt uit dat de niet-werkelijkheid
betrekking heeft op een werking die voor het spreekmoment ligt. De spreker
geeft met 2 derhalve te kennen dat
de mededeling 'ze heeft me nooit ontmoet' niet beantwoordt aan de
werkelijkheid.
2Ze doet als
had ze me nooit
ontmoet.formeel
Imperfectum en plusquamperfectum zijn hier verreweg de meest gebruikelijke
werkwoordstijden, al zijn presens en perfectum niet geheel onmogelijk (zie
respectievelijk 3 en
4). Vergelijk met de
zinnen 1 en 2:
3Ze doet als
kent ze me niet.formeel
4Ze doet als
heeft ze me nooit
ontmoet.formeel
Zinnen met als en inversie behoren tot de
formele taal en kunnen een
archaïsch karakter hebben, bijv. in:
5U spreekt over
die diefstal als ware het een
kleinigheid.formeel
waar de conjunctiefvorm ware dit karakter nog versterkt.
Tot de standaardtaal behoren door alsof of of
ingeleide bijzinnen met dezelfde betekenis. Deze vertonen geen inversie en
het gebruik van het presens (als de werking niet voor het spreekmoment ligt)
en het perfectum zijn hier normaal:
6Ze doet (als)of ze me niet
kent.
7Ze doet (als)of ze me nooit
ontmoet heeft.
8Hij gedraagt zich (als)of hij
hier de baas is.
9Hij loopt (als)of hij een stok
heeft ingeslikt.
Toch is ook hier het gebruik van imperfectum en plusquamperfectum met
modale functie - waardoor de nadruk op de niet-werkelijkheid wordt gelegd -
niet onmogelijk, bijv.:
10Hij gedraagt zich alsof hij hier
de baas was.
11Hij loopt alsof hij een stok
had ingeslikt.
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |