Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
12.4.2.2.8 De vorming van verzamelnamen
Met een aantal van de achtervoegsels, of suffixen die gebruikt worden om nominalisaties van werkwoorden en zaaknamen te vormen, kunnen ook verzamelnamen gevormd worden, woorden die een verzameling aanduiden. Wel kan er daarbij verschil optreden in het type basiswoord. Zo wordt -age in verzamelnamen aangehecht aan een substantief, terwijl bij nominalisatie het basiswoord een werkwoord is, zoals in lekkage. Daarnaast wordt ook het uitheemse suffix -uur hiervoor gebruikt
Tabel 1. Verzamelnamen
suffix type basiswoord voorbeeldwoord
-age substantief (de) boss-age
-dom substantief (het) mens-dom
-heid substantief, adjectief, voorzetsel (de) mens-heid, geestelijk-heid, over-heid
-ij substantief (de) burger-ij
-schap substantief (de) broeder-schap, het gezel-schap
-uur substantief (de) advocat-uur
Verder lezen
-age
Met het beklemtoonde achtervoegsel -age komen verzamelnamen voor zoals:
1bossage, plantage, stellage
-dom
Met het achtervoegsel -dom zijn van substantieven (soms van de meervoudsvorm) verzamelnamen afgeleid. Ze zijn dikwijls wat pejoratief. De hoofdklemtoon ligt op het basiswoord, en het suffix draagt een secundaire klemtoon. Voorbeelden:
2(het) mensdom, rabbijnendom, regentendom, studentendom
-heid
Verzamelnamen op -heid kunnen als basiswoord een adjectief, een substantief of een bijwoord hebben. Het zijn dan de-woorden. Het achtervoegsel draagt een secundaire klemtoon. Voorbeelden zijn:
3(de) geestelijkheid, mensheid, overheid
-ij
Met het beklemtoonde achtervoegsel -ij zijn van substantieven verzamelnamen afgeleid als burgerij en ruiterij.
-schap
Met -schap kan men verzamelnamen afleiden van substantieven. De hoofdklemtoon ligt op het basiswoord, en het suffix draagt een secundaire klemtoon. Voorbeelden van dit procedé zijn:
4a(het) bedrijfschap, gezelschap, landbouwschap, nakomelingschap, productschap, visserijschap
b(de) broederschap, vennootschap
Het achtervoegsel -schap kan naast in afleidingen als bedrijfschap, landbouwschap, productschap of visserijschap in Nederland ook wel als zelfstandig woord voorkomen, zoals in:
5Nederland telt 27 waterschappen. … Elk schap heeft een algemeen bestuur en een dagelijks bestuur. in NN Deze vorm komt geregeld voor in standaardtalige contexten in het Nederlandse Nederlands.
CHN
Het is dan tot substantief geworden: het schap met als betekenis 'wettelijk geregelde organisatie op een bepaald vakgebied'. Deze mogelijkheid tot verzelfstandiging hangt samen met het feit dat het achtervoegsel -schap een zelfstandig prosodisch woord vormt, en een volle klinker (geen sjwa) bevat. Het suffix draagt daarom ook secundaire klemtoon, zoals in bróederschàp.
-uur
Vooral in technische en wetenschappelijke taal komen verzamelnamen voor op het klemtoon dragende -uur (en varianten daarvan). Voorbeelden zijn:
6advocatuur, apparatuur, magistratuur, programmatuur
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij juni 2022
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html;
    Interessante links