Hieronder geven we een overzicht van de Nederlandse adposities die zonder complement (dus intransitief / als partikel) kunnen voorkomen. De adposities zijn naar hun betekenis gegroepeerd: de meerderheid bestaat uit ruimtelijke partikels, die verder opgesplitst worden in locatieve en directionele partikels. Temporele en ‘andere’ partikels komen maar weinig voor.

De talrijke samengestelde adposities die als partikel van scheidbaar samengestelde werkwoorden kunnen optreden, worden in dit overzicht niet opgenomen, maar worden besproken in 9.6.4 In een scheidbaar samengesteld werkwoord.

De verschillende functies die de betreffende partikels kunnen vervullen, worden telkens met voorbeelden geïllustreerd.

De meeste partikels hebben dezelfde vorm als hun corresponderende adposities, maar een aantal partikels wijkt daarvan af: de partikeltegenhanger van met is mee en die van tot is toe. De adposities naar en van komen enkel in die vorm voor in beknopte bijzinnen met om (bijvoorbeeld om naar te kijken, om van te genieten) en dan alleen als ze niet ruimtelijk gebruikt worden. Als ze wel ruimtelijk gebruikt worden, verschijnen de partikels heen en naartoe als tegenhangers van naar, en af, vanaf en vandaan als tegenhangers van van.