Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
20.4.3.2 Het gebruik van een voorzetselconstituent met aan
Verder lezen
1
Zoals gezegd kan een meewerkend voorwerp al dan niet in de vorm van een voorzetselconstituent met aan verschijnen. Dikwijls bestaan beide mogelijkheden naast elkaar, dat wil zeggen dat eenzelfde constituent niet alleen zelfstandig maar ook als deel van een voorzetselconstituent de functie van meewerkend voorwerp kan vervullen. De plaatsingsmogelijkheden in de zin zijn dan evenwel niet dezelfde: een voorzetselconstituent kan verder naar achteren in een zin voorkomen. Vergelijk:
1aDe secretaris reikte Frederik de prijs uit.
bDe secretaris reikte aan Frederik de prijs uit.
cDe secretaris reikte de prijs uit Frederik.uitgesloten
dDe secretaris reikte de prijs uit aan Frederik.
Hierop wordt nader ingegaan in [21.4.7] wat het middenstuk van de zin betreft en in [21.7.2.2/i] wat de laatste zinsplaats betreft. Soms is een meewerkend voorwerp met aan zelfs eerder mogelijk op de laatste zinsplaats dan in het middenstuk van de zin: zie de voorbeelden 5 en 6 hieronder.
2
Bij sommige werkwoorden is een meewerkend voorwerp met aan (vrijwel) uitgesloten, met name bij:
beletten benijden (be)sparen gelasten inboezemen smeken telefoneren toeroepen vergeven
Verder is de mogelijkheid tot het gebruik van aan mede afhankelijk van de aard van het lijdend voorwerp. Is dit een abstract substantief, of heeft het gezegde met het lijdend voorwerp het karakter van een werkwoordelijke uitdrukking, dan is een meewerkend voorwerp met aan veelal onmogelijk. Vergelijk:
2aIvanhoe gaf de schurk een flink pak slaag.
bIvanhoe gaf aan de schurk een flink pak slaag.uitgesloten
cIvanhoe gaf een flink pak slaag de schurk.uitgesloten
dIvanhoe gaf een flink pak slaag aan de schurk.uitgesloten
Andere voorbeelden waar aan (vrijwel) uitgesloten is, zijn:
3Hij gaf Els een knipoogje.
4Ze hebben ons veel last bezorgd.
Toch zijn, met een verschil in plaatsing in de zin, bijv. wel naast elkaar mogelijk:
5aGa die meneer eens een handje geven.
bGa eens een handje geven aan die meneer.
6aHij heeft mij al zijn rechten overgedragen.
bHij heeft al zijn rechten overgedragen aan mij.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links