5.9.3.2.vii Het gebruik van verscheidene, verschillende,
ettelijke, menig(e), menigeen
Verder lezen
1
De in de titel genoemde onbepaalde voornaamwoorden duiden een onbepaalde
maar niet te kleine hoeveelheid aan. Afgezien van menigeen
kunnen ze zowel naar personen als naar zaken verwijzen. Als
verscheidene, verschillende en
ettelijke zelfstandig gebruikt (zonder kwantitatief
er) personen aanduiden met buitentekstelijke verwijzing, wordt
een -n toegevoegd (vergelijk enig(e)(n) enz. in
vi). Dit zelfstandige gebruik komt echter niet veel voor en
behoort in ieder geval tot formeel taalgebruik. Het wordt hieronder bij de
bespreking van de afzonderlijke voornaamwoorden niet meer genoemd.
2
Het onbepaald voornaamwoord verscheidene wordt
niet-zelfstandig gebruikt met meervoudige substantieven of zelfstandig met
het kwantitatieve er. Het wordt meer in geschreven dan in
gesproken taal gebruikt. Voorbeelden:
1Verscheidene
verdachten werden tot hoge boetes veroordeeld.
2Er zijn alweer grutto's; de
vogelwachters hebben er verscheidene
gesignaleerd.
3
Het onbepaald voornaamwoord verschillende wordt op dezelfde
manier gebruikt als verscheidene, maar het is ook in gesproken
taal gewoon. Voorbeelden (vergelijk respectievelijk met
1 en
2):
3Er zijn
verschillende mensen veroordeeld tot hoge
boetes.
4Er
zijn alweer grutto's: ik heb er verschillende gezien
gisteren.
Opmerking
Verdieping
Opmerking
Behalve het onbepaald voornaamwoord verschillende bestaat er
ook een adjectief verschillend dat 'niet van dezelfde soort'
betekent, bijv.:
iDeze artikelen zijn van geheel
verschillende kwaliteit.
iiDe
verschillende achtergrond die ze hebben, geeft wel
wat problemen.
Soms wordt ook verscheiden op deze manier gebruikt.
4
Het onbepaald voornaamwoord ettelijke wordt op dezelfde manier
gebruikt als verscheidene en verschillende. Het
betekent oorspronkelijk 'enkele' en het wordt ook nog in deze betekenis
gebruikt. Voor veel taalgebruikers echter heeft het de betekenis '(tamelijk)
veel' gekregen. Voorbeelden:
5Dat heb ik nu al
ettelijke keren gezegd, maar je luistert ook
niet.
6Artikelen zijn er genoeg over
dat onderwerp. Ik heb er ettelijke gelezen, maar ik
ben er niets wijzer van geworden.
5
Het onbepaald voornaamwoord
menig(e)
komt meer in geschreven dan in gesproken taal voor. Het wordt gebruikt als
determinator bij enkelvoudige telbare substantieven, maar het verwijst naar meer dan één
persoon of zaak. De vorm
menig
wordt gebruikt voor
het
-woorden, voor persoonsnamen voorafgegaan door een onverbogen adjectief (zie [6.4.1.3/3]), voor het substantief
mens
en soms voor andere persoonsnamen; de vorm
menige
wordt in andere gevallen gebruikt. Voorbeelden:
7En menig
moe man, die zijn avondmaal nam, luisterde, als naar een oud
verhaal.
8Menig
politicus zal zich in zijn hemd gezet voelen.
9Ik heb daar
menige dag doorgebracht en menige
vis gevangen.
In tegenstelling tot de hierboven besproken onbepaalde voornaamwoorden kan
menig(e) niet zelfstandig met het kwantitatieve er
voorkomen. Vergelijk:
6
Het onbepaald voornaamwoord menigeen komt alleen zelfstandig
(zonder kwantitatief er) voor. Als onderwerp krijgt het een
enkelvoudige persoonsvorm. Het behoort tot formeel taalgebruik. Voorbeelden:
12Menigeen
wordt beloond die gestraft diende te
worden.formeel
13Het zal
menigeen het leven kosten.formeel
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |