Bepalingen die bestaan uit een constituent voorafgegaan door een voegwoord noemen we voegwoordbepalingen. Deze zijn te onderscheiden van door voegwoorden ingeleide zinnen, die in de volgende deelparagrafen behandeld worden.

Slechts enkele voegwoorden kunnen zo'n voegwoordbepaling inleiden. Bij naamwoordelijke constituenten met een substantivische kern zijn er mogelijkheden met als, evenals, zoals, gelijk en met behalve en uitgezonderd. Enkele voorbeelden:

Behalve en uitgezonderd leiden altijd een nabepaling in bij substantieven die vergezeld zijn van een collectiverend onbepaald voornaamwoord (bijv. alle) of een ontkennend woord (bijv. niemand).

Bepalingen ingeleid door de voegwoorden als, zoals of dan kunnen optreden wanneer de kern van een naamwoordelijke constituent gevormd wordt door de onbepaalde voornaamwoorden iets, niets, iemand, niemand, door de aanwijzende voornaamwoorden dezelfde en hetzelfde of bij uitzondering door persoonlijke of vragende voornaamwoorden. Voorbeelden zijn:

In de voorbeelden 10 en 11 kunnen we veeleer spreken van een soort omsluitende bepaling, bestaande uit het bijwoord zo - dat meestal met het voornaamwoord in één woord gespeld wordt - en een complement ingeleid door als (vergelijk onder meer met de adjectivische constituent, [15.4.4]).

Een bepaling bij een persoonlijk voornaamwoord vinden we in:

De voegwoordbepaling heeft hier zowat de waarde van een in de constituent geïncorporeerde bepaling van gesteldheid tijdens de handeling. Deze mogelijkheid doet zich ook voor met een vragend voornaamwoord als kern van de naamwoordelijke constituent, bijv.:

Voorbeelden van een bepaling met als bij een aanwijzend voornaamwoord als kern zijn:

In het laatste geval vormt de voornaamwoordgroep een omsluitende bepaling, bestaande uit een aanwijzend voornaamwoord dezelfde en een complement ingeleid door het voegwoord als, bij het substantief mentaliteit.

Voegwoordbepalingen komen in het algemeen na complementen en andere bepalingen. Alleen bijstellingen staan na voegwoordbepalingen. Vergelijk 17 en 18 met 19:

Voegwoordbepalingen kunnen gemakkelijk buiten de naamwoordelijke constituent komen waar ze deel van uitmaken. Zie voor deze mogelijkheid [21.7.3.2/ii]. Een voorbeeld is: