Locatieve voorzetsels beschrijven een locatie die in veel gevallen als een punt voorgesteld kan worden, waar je op kunt wijzen. Daarin onderscheiden ze zich van directionele voorzetsels, die altijd het idee van een pad oproepen.

Voorzetselconstituenten met een locatief voorzetsel kunnen dus dienen als een bepaling van plaats, bijvoorbeeld om aan te geven waar iets of iemand zich bevindt, zoals in (1a), of waar iets zich afspeelt, zoals in (1b).

Voorzetselconstituenten met een locatief voorzetsel als kern kunnen ook fungeren als richtingsbepaling, namelijk als ze de locatie aangeven waar iemand of iets belandt:

In (2a) en (2b) zijn de voorzetselconstituenten op zich puur locatief: ze duiden een plaats aan, die we ons als een punt kunnen voorstellen, namelijk een punt ten opzichte van de stoel of de tafel. Vanwege de rest van de zin, inclusief het gebruik van de werkwoorden sprong en gooit, begrijpen we die locaties steeds als het eindpunt van de beweging: aan het eind van de sprong in (2a) is de kat op de stoel; aan het eind van de beweging die veroorzaakt wordt door Gerrits 'gooien', is de kaart op de tafel.

Daarnaast kunnen locatieve voorzetsels ook gebruikt worden om een temporele relatie uit te drukken, zoals in (3). Ook in die gevallen wijst het voorzetsel een punt aan ten opzichte van het referentieobject. Het referentieobject is dan geen ruimtelijk object, maar een periode. In (3a) bijvoorbeeld situeert in de gebeurtenis de knoop doorhakken op een tijdstip ergens binnen de grenzen van de periode januari.

De relaties die de locatieve voorzetsels in (4)-(6) beschrijven zijn noch ruimtelijk, noch temporeel. In (4) vinden we ze in andere bepalingen dan die van plaats, richting of tijd.

In (5) vinden we locatieve voorzetsels als kern van een voorzetselvoorwerp: het gaat steeds om vaste voorzetsels bij een werkwoord. In (5a) bijvoorbeeld vinden we op als vast voorzetsel bij het werkwoord wachten: het geeft aan dat er een relatie bestaat tussen dat werkwoord en het complement de uitslag.

In (6), ten slotte, vinden we de locatieve voorzetsels aan en voor in een meewerkend voorwerp.

Locatieve voorzetsels komen ook veel voor in zinsdeelstukken, zoals nabepalingen bij een zelfstandig naamwoord. In de nominale constituenten in (7), bijvoorbeeld, beschrijft de voorzetselconstituent steeds de plaats van die- of datgene waar de kern naar verwijst.

Hieronder volgen nog enkele voorbeelden van locatieve voorzetsels die uitsluitend in formeel taalgebruik voorkomen: