Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
5.9.2.3.i Het gebruik van ieder(e), elk(e), al en alle als determinator
Verder lezen
1
De voornaamwoorden ieder(e) en elk(e) worden gebruikt als determinator bij enkelvoudige telbare substantieven. Ze hebben de vorm zonder -e vóór het -woorden (ieder meisje, elk huis) en in het algemeen de vorm met -e vóór de-woorden (iedere jongen, elke woning). Vóór substantieven die mannelijke personen noemen, wordt echter bij voorkeur de vorm zonder -e gebruikt als het substantief voorafgegaan wordt door een onverbogen adjectief [6.4.1.2]; vóór het woord mens (en soms ook persoon) geldt dit ook zonder voorafgaand adjectief (ieder gevolmachtigd minister, ieder (mannelijk) persoon, ieder mens).
De keuze tussen ieder(e) en elk(e) is in principe vrij, maar er is wel, althans naar het gevoelen van sommige taalgebruikers, een lichte voorkeur voor het gebruik van ieder(e) voor personen en elk(e) voor niet-personen, alsook voor het gebruik van elk(e) als het om kleine groepen gaat. In beide gevallen is er geen sprake van een regel, maar slechts van een tendentie, die in het tweede geval wat sterker is dan in het eerste. Vergelijk:
1Ieder kind kreeg een ijsje.
2Elk huis in de omgeving had waterschade.
3aIeder van de twee bruidsmeisjes droeg een roos.
bElk van de twee bruidsmeisjes droeg een roos.
4aAan elk oor had ze een oorring.
bAan ieder oor had ze een oorring.
2a
De (voornaam)woorden al en alle worden gecombineerd met meervoudige telbare en enkelvoudige niet-telbare substantieven.
De vorm al, die op grond van zijn plaatsing als een kwantiteitsaanduidend woord beschouwd kan worden [14.4.4.1], staat dan in een (substantivische) naamwoordelijke constituent vóór woorden die die constituent tot een bepaalde constituent maken: lidwoorden van bepaaldheid (bijv. al de voorzetsels al het zilver), aanwijzende voornaamwoorden (bijv. al die melk al deze mensen), bezittelijke voornaamwoorden (bijv. al haar boeken al onze moeite) en genitieven (bijv. al moeders jurken). Verder kan al vóór zelfstandige aanwijzende voornaamwoorden (bijv. al degenen die in aanmerking komen) en betrekkelijke voornaamwoorden met ingesloten antecedent (bijv. al wie gelogen heeft, al wat je gezegd hebt) staan.
2b
De vorm alle is te beschouwen als een versmelting van al met een lidwoord van bepaaldheid: alle kinderen = al de kinderen , alle vlees = al het vlees . In het algemeen kan alle dan ook gebruikt worden in plaats van al de of al het (voor de keuze tussen alle en al de/het op grond van de betekenis: zie(5.9.2.2, sectie 2)).
Opmerking
Verdieping
Opmerking
Wanneer het woord al voorafgaat aan de groep de/het mijne enz., dan versmelt al nooit met het lidwoord tot alle .
In verbindingen met een bepaald hoofdtelwoord wordt echter bij voorkeur alle gebruikt(zie 14.4.4.2, sectie 2).De combinatie ' alle + telwoord' heeft dan samen met het erop volgende bepaald lidwoord, aanwijzend of bezittelijk voornaamwoord een determinerende functie in een bepaalde naamwoordelijke constituent. Voorbeelden:
5Alle tien de leerlingen (zijn geslaagd).
6Alle negentig die gijzelaars (zijn gered).
7Alle drie onze kinderen (hebben een ingenieursdiploma).
De structuur van de naamwoordelijke constituenten in 5 t/m 7 is dus niet in overeenstemming met wat hierboven gezegd is over het gebruik van al in een bepaalde naamwoordelijke constituent en van alle in plaats van al de . Over de aanvaardbaarheid van constituenten die daar wel mee in overeenstemming zijn, zoals
8aAl de tien leerlingen (zijn geslaagd).
bAlle tien leerlingen (zijn geslaagd).
9aAl die negentig gijzelaars (zijn gered).
bAl onze drie kinderen (hebben een ingenieursdiploma).
(meer bepaald over de varianten 8a en 9a) bestaat onder de taalgebruikers geen eenstemmigheid. Er is evenwel geen bezwaar tegen.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links