Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
4.3.2 Distributief gebruik
Verder lezen
Bij sommige substantieven kan een bepaald lidwoord gebruikt worden met distributieve betekenis ('ieder, elk'). Bij maataanduiders ( liter, kilometer, enz.) is het voorzetsel per (altijd zonder lidwoord(zie 4.5.3, sectie 2), [1]) in Nederland gebruikelijker. Voorbeelden:
1De benzine kost straks weer achtendertig frank de liter.
2De benzine kost nog steeds één gulden vijfennegentig per liter.
3Voor die meloenen betaal je twee gulden het stuk.
4Hij krijgt een vergoeding van vijftig cent de kilometer.
Bij substantieven die een tijdsduur noemen ( uur, dag, week, enz.) wordt het lidwoord voorafgegaan door om. Als na het lidwoord een telwoord groter dan één wordt gebruikt, is de betekenis 'na verloop van iedere twee, drie, enz. van de genoemde tijdseenheden'. Als synoniem van om de twee wordt om de/het andere met een enkelvoudig substantief gebruikt, zodat om de andere week (= om de twee weken) de betekenis heeft van 'na verloop van twee weken', 'éénmaal in de twee weken'.
De betekenis van om de/het zonder telwoord is niet altijd duidelijk. Bij kleinere tijdseenheden is de betekenis vrijwel altijd 'na verloop van één eenheid', zodat de zin:
5Om de minuut flitst er een lampje aan.
betekent dat er elke minuut een lampje aangaat. Bij grotere tijdseenheden wordt meestal bedoeld 'na verloop van twee eenheden' (= om de/het andere = om de twee), zodat de zin:
6De congressen worden om het jaar gehouden.
betekent dat er het ene jaar geen en het andere jaar wel een congres plaatsvindt. Vooral bij 'middelgrote' eenheden als dag, week en maand heerst onduidelijkheid, wat bijv. als consequentie heeft dat om de week synoniem kan zijn met om de veertien dagen. Enkele ondubbelzinnige voorbeelden:
7Om de andere dag gaat hij even bij zijn moeder langs. ('de ene dag wel, de andere dag niet')
8Om de drie maanden komt er een nieuwe groep rekruten op. ('elke derde maand')
9Om de zeven jaar krijgt hij een half jaar verlof. ('elk zevende jaar')
Ten slotte kan nog vermeld worden dat ook bij andere substantieven het bepaald lidwoord wel eens distributief gebruikt wordt, bijv.:
10We moesten de man een tientje betalen. ('ieder van ons moest een tientje betalen')
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links