Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
12.4.2.2.7.1 De achtervoegsels -er, -der en -aar
Met de achtervoegsels, of suffixen, -er ər, -der dər en -aar ar kan men van werkwoorden substantieven afleiden die een gebruiksvoorwerp noemen. Het zijn altijd de-woorden. De betekenis kan zowel actief als passief zijn ('voorwerp dat de werking verricht, respectievelijk ondergaat'). Van Nederlandse basiswoorden worden zaaknamen afgeleid door het onbeklemtoonde -er, -der, of -aar toe te voegen aan een werkwoordstam. Voorbeelden met -er zijn:
1bijsluiter, gieter, meter, opener, stamper, vlieger, wekker, wijzer
Voor de vorming van zaaknamen op -er gelden dezelfde allomorfieregels als bij de vorming persoonsnamen: na een werkwoordstam op l, n, r voorafgegaan door een sjwa verschijnt -aar zoals in schakelaar. De allomorf -der zien we bijvoorbeeld in boender.
Ook in samenstellingen als drietonner, tienponder en dubbeldekker, die niet van een werkwoordstam zijn afgeleid, wordt het suffix -er gebruikt om zaaknamen te vormen.
Er zijn heel wat substantieven op -er die het object van de door het basiswoord genoemde handeling aanduiden:
Bron Van den Toorn (1997: 511).
2aanrader, achterlader, bijsluiter, inruiler ‘inruilauto’, onderlegger, opknapper ‘huis dat opgeknapt moet worden’, prijspakker ‘artikel met lage prijs’
Dit type substantieven wordt ook gebruikt in de vorm van een verkleinwoord zoals:
3aIk heb een gsm, ja, maar ik heb wel acht jaar met het afdankertje van mijn pa rondgelopen.
CHN
bDeze zoutjes zijn dooretertjes
verpakking Smith wokkels, november 1986
cVoor Horowitz is Scarlatti niet zomaar een inspelertje
Trouw 24.11.1986
dDe FIFA-Speler van het Jaar zette met een intikkertje en een penalty nog voor rust de 2-2 op het bord.
CHN
eHet is maar een krijgertje. (iets dat niet gekocht maar gekregen is)
CHN
fopknappertje = schip dat opgeknapt moet worden
Trouw 21.03.2009
gwegspoelertje ‘goedkope wijn’
Jan Wolkers, Zomerhitte p. 42
Verder lezen
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij juni 2022
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html;
    Interessante links