Bij de afleidingen met anti- kunnen twee groepen onderscheiden worden. De eerste groep heeft de hoofdklemtoon op het basiswoord. De betekenis van de afleiding is 'gezindheid die gericht is tegen iets', zoals in (1a), of 'een persoon met een negatieve gezindheid tegenover iets', zoals in (1b):

Vergelijkbare vormingen komen veelvuldig voor als deel van een samenstelling van het type [[anti + x] + y], met de betekenis 'y gericht tegen x', bijv.:

Soms treedt daarbij verkorting op (waarbij het element y wordt weggelaten) zoals in antiroest, antislip en antivries. Voorbeelden met een werkwoordstam als deel zijn anti-aanbaklaag, antiblokkeersysteem, antibraakmiddel en antikraakwet.

De tweede groep heeft de woordklemtoon op het voorvoegsel anti-. De betekenis van de afleiding is 'het in het basiswoord genoemde, gericht tegen iets anders van dezelfde orde'. Zo betekent ántistof ‘stof die de werking van andere stoffen tegengaat’. Andere voorbeelden zijn:

Woorden als antibeweging en antihouding ('beweging respectievelijk houding tegen iets') sluiten zich hierbij aan.

Sommige woorden met anti- duiden het tegendeel aan van het in het basiswoord genoemde. Zo betekent ántikunst 'alternatieve kunst, gericht tegen of afstand nemend van de gevestigde kunstopvattingen'. Andere voorbeelden zijn:

Soms komen de beide betekenisvarianten naast elkaar voor, bijv. bij antipropaganda, dat zowel kan betekenen 'propaganda tegen door anderen gevoerde propaganda' als 'propaganda met een (onbedoeld en ongewenst) tegenovergesteld effect'. Een vergelijkbaar woord is antireclame.

Als positieve tegenhanger van anti- uit de eerste groep is soms pro- mogelijk, bijv. pro-communisme, pro-communist (respectievelijk 'gunstige gezindheid ten opzichte van het communisme' en 'iemand die het communisme aanhangt, gunstig gezind is'); pro-Afrikabeleid ('beleid ten gunste van Afrika').

Al dan niet als twee woorden geschreven combinaties als anti(-)roken/anti roken, anti(-)school/anti school, anti-Trump/anti Trump, pro(-)vrouw/pro vrouw en pro-Duitsland/pro Duitsland kunnen gebruikt worden als naamwoordelijk deel van het gezegde, bijv. in:

Voorbeelden van afleidingen met contra- zijn:

Het voorvoegsel is altijd beklemtoond. De betekenis lijkt op die van anti-, maar er is wel een verschil: het gebruik van contra- veronderstelt het bestaan van het positieve tegendeel, er is sprake van een tegenbeweging. Zo veronderstelt het woord Contrareformatie het bestaan van de Reformatie, terwijl het bestaan van een reformatie niet wordt voorondersteld voor het woord anti-reformatie ‘afstand nemen van reformatie’.