Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
18.5.4.16 Beogen, menen, vergeten, wagen, weigeren, wensen
Verder lezen
De werkwoorden beogen, menen, vergeten, wagen, weigeren en wensen kunnen alleen gecombineerd worden met een infinitief met te. Ze zijn niet-verplicht groepsvormend, dat wil zeggen dat ze zowel groepsvormend als niet-groepsvormend gebruikt kunnen worden. Het getalsonderwerp van bovenstaande werkwoorden is tevens geïmpliceerd onderwerp van de infinitief. Een en ander moge blijken uit onderstaande voorbeelden. In de (a) -zinnen is er sprake van groepsvorming, in de (b) -zinnen niet.
1aIk denk dat ze daarmee de stadskern beogen te behouden.groepsvormend
bIk denk dat ze daarmee beogen de stadskern te behouden.niet-groepsvormend
2aHij heeft zich menen te moeten terugtrekken.groepsvormend
bHij heeft gemeend zich te moeten terugtrekken.niet-groepsvormend
3aMeneer, ik heb mijn woordenboek vergeten mee te brengen.groepsvormend
bMeneer, ik heb vergeten (om) mijn woordenboek mee te brengen.niet-groepsvormend
4aWe zagen dat ze niet dichterbij waagden te komen.groepsvormend
bWe zagen dat ze het niet waagden (om) dichterbij te komen.niet-groepsvormend
5aZe nemen het de minister kwalijk dat hij de guerrillaleider heeft weigeren te ontmoeten.groepsvormend
bZe nemen het de minister kwalijk dat hij geweigerd heeft (om) de guerrillaleider te ontmoeten.niet-groepsvormend
6aZeg maar dat ik daar geen genoegen mee wens te nemen.groepsvormend
bZeg maar dat ik niet wens daar genoegen mee te nemen.niet-groepsvormend
Uit 6 blijkt dat het al dan niet groepsvormend gebruik van het werkwoord invloed kan hebben op de vorm van de ontkenning (geen in 6a, niet in 6b).
Naargelang menen wel of niet groepsvormend gebruikt wordt, kan er sprake zijn van een lichte betekenisnuance. Zo kan menen in 2a (groepsvormend gebruikt) iets negatiever klinken: 'hij veronderstelde ten onrechte, hij verkeerde in de waan...', terwijl de betekenis in 2b neutraler is: 'hij dacht, was (oprecht) van mening...'. Voor enkele andere voorbeelden zie men [18.5.1.2/1], categorie [b].
Met het al dan niet groepsvormende gebruik van deze werkwoorden hangt ook samen het voorkomen van specifieke en niet-specifieke onbepaalde constituenten als lijdend voorwerp van de infinitief. In zinnen waar de bovengenoemde werkwoorden groepsvormend gebruikt zijn, zijn de bedoelde onbepaalde constituenten doorgaans als specifiek onbepaald te interpreteren, in niet-groepsvormende constructies doorgaans als niet-specifiek onbepaald. Vergelijk:
7aIk heb iets vergeten mee te brengen.groepsvormend (iets (specifiek onbepaald) = 'een welbepaald maar niet genoemd voorwerp', bijv. een van de werktuigen die ik voor dit karwei nodig heb)
bIk heb vergeten iets mee te brengen.niet-groepsvormend (iets (niet-specifiek onbepaald) = 'wat dan ook', bijv. een bos bloemen, een doosje bonbons of een ander cadeautje voor de gastvrouw)
8aDe minister heeft een guerrillaleider weigeren te ontmoeten.groepsvormend ('een bepaalde guerrillaleider')
bDe minister heeft geweigerd een guerrillaleider te ontmoeten.niet-groepsvormend ('guerrillaleiders in het algemeen')
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taaladvies
    Dagenta
    Taalportaal
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links