1.1.4.4 Nasalering van klinkers
In sommige regio’s van het Nederlandse taalgebied en in sub-Standaardnederlands
worden ongespannen klinkers, wanneer ze gevolgd worden door een
nasale medeklinker en een andere consonant, met een
bepaalde mate van nasalering uitgesproken (weergegeven door
het diakritische teken
˜); de
ongespannen klinker wordt daarbij ook gerekt. Dit proces van nasalering wordt
geïllustreerd door de woorden in (1).
1lomp
lɔmplɔ:̃mp
kans
kɑnskɑ̃:ns
bank
bɑŋkbɑ̃:ŋk
Nasalering van klinkers treedt ook op als het gevolg van de weglating van
n. Zo
kan in een woord als onfatsoenlijk
de n
weggelaten worden, en dan wordt de voorafgaande klinker genasaleerd (zie 1.5.2.7 Deletie van
n).
Nasalering komt in sommige talen veel algemener voor, zoals in het Frans, waar
elk woord in de uiting un bon vin blanc
een nasale klinker krijgt, en bovendien de nasale
medeklinker volledig verdwijnt. In het Nederlands is er wel nasalering en
rekking van de klinker, maar worden de erop volgende nasaal en de daarop
volgende medeklinker ook uitgesproken.
Er zijn wel een aantal (Vlaamse) dialecten waar er net als in het Frans
nasalering en rekking van de klinker én volledige wegval van de nasale
medeklinker is als er een alveolaire
sibilant op volgt; zie Van Haeringen (1937: 57);
Rys (2007:186-188).
De nasalering van ongespannen klinkers voor een nasale medeklinker komt
niet algemeen voor in het Standaardnederlands, maar is beperkt tot Zeeland,
West- en Oost-Vlaanderen, westelijk Noord-Brabant en Antwerpen.
Zie Stroop (1994: 55-56).
Nasalering is een allofonisch proces, omdat genasaleerde
klinkers geen fonemen van het Nederlands zijn. De genasaleerde klinkers komen –
afgezien van leenvocalen in Franse leenwoorden – enkel voor als allofonen van
ongespannen klinkers die gevolgd worden door een nasale + een andere medeklinker.
De medeklinker die op de nasale medeklinker volgt kan zowel
tautosyllabisch als
heterosyllabisch zijn, zoals in respectievelijk
dans en
dan-sen; zie Stroop
(1994: 57).
Verder lezen
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Kathy Rys | november 2020 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html; |