De weerspiegeling van klankveranderingen in de geschiedenis van het Nederlands, en de ontlening van woorden uit andere talen in de spelling, maken dat de correspondentie tussen klanken en letters niet één-op-één is. Dit geldt bijvoorbeeld voor de twee spelvormen van de tweeklanken ɛi en ɔu: ei/ij en ou/au, tweeklanken met een verschillende historische oorsprong. Dit is het Beginsel van etymologie:

Deze historische bepaaldheid van spelling zien we ook in de spelling van de sjwa door middel van de lettercombinatie ij (de vet gezette letters in het woord redelijk): het suffix -lijk komt van het woord lik voor ‘lichaam’ dat we nog kunnen herkennen in het woord lijk.

Spellingvariatie als historisch effect zien we ook in het verschil in spelling tussen inheemse en uitheemse woorden, zoals in som versus cent: in het uitheemse woord cent wordt de begin-/s/ als een c gespeld. Vergelijk ook de spelling van k in de uitheemse woorden taxi, accent, actie en het inheemse woord deksel. Er zijn in deze woorden vier verschillende letter(combinatie)s gebruikt om ks weer te geven: x, cc, ct en ks. Het gevolg van deze deels historische bepaaldheid van spelling is dat we voor heel wat woorden de spelvorm moeten onthouden naast de klankvorm, omdat de spelvorm niet door middel van regels kan worden afgeleid van de klankvorm.