Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
12.5.2.2.1.3 Het achtervoegsel -achtig
Het achtervoegsel -achtig kan worden gecombineerd met adjectieven (groenachtig), substantieven (rotsachtig, IKEA-achtig) en met werkwoorden (weigerachtig). De combinatie met werkwoorden is niet productief. Het kan dezelfde betekenisbijdrage leveren als de achtervoegsels -ig en -erig, maar in combinatie met substantieven kan het ook de betekenis 'houdend van, gesteld op' hebben. Voorbeelden hiervan zijn auditieachtig en museumachtig in zinnen waarin ook nog een relativerend, graadaanduidend en/of ontkennend bijwoord voorkomt, zoals:
1Ik ben niet zo auditieachtig / museumachtig.
Ook eigennamen kunnen hier als basiswoord dienen, bijv.:
2Hij is niet zo Brechtachtig / Shell-achtig.
Met de betekenis ‘gelijkend op’ wordt -achtig veel gebruikt in combinatie met eigennamen, zoals in:
3een Big Brother-achtige samenleving, James Bond-achtige avonturen, een Snapchat-achtige dienst
In de botanie en in de zoölogie worden gesubstantiveerde adjectieven op -achtig met de vergelijkende betekenis (bijv. de klokjesachtigen, een heideachtige, de mensachtigen, de katachtigen) gebruikt.
Het suffix -achtig vormt een zelfstandig prosodisch woord. Dit betekent dat woorden met -achtig in fonologisch opzicht identiek zijn aan samenstellingen. Een woord als zandachtig bestaat dus uit de prosodische woorden (zand) en (achtig). Daardoor valt er een lettergreepgrens tussen zand en -achtig: zand.ach.tig (vergelijk zan.de.rig waar er geen lettergreepgrens is tussen zand en -erig), en wordt de d als t uitgesproken. Het klemtoonpatroon van dit woord is zándàchtig, met secundaire klemtoon op de tweede lettergreep. Het gevolg van deze prosodische structuur is ook dat de slotsjwa van het basiswoord in een woord als oranjeachtig gehandhaafd blijft, omdat de sjwa niet in hetzelfde prosodische woord staat als de beginklinker van -achtig.
Net zoals samenstellingen krijgen alle afleidingen op -achtig op basis van een verkleinwoord een verbindingsklank -s- (bijv. hofjesachtig, meisjesachtig, sprookjesachtig) en verder damesachtig, jongensachtig (kwajongensachtig, enz.), kruideniersachtig. Woorden met allomorfen op -(d)er- in samenstellingen hebben die vorm ook in woorden op -achtig zoals hoenderachtig, kalverachtig, kinderachtig en runderachtig. Een andere overeenkomst met samenstellingen is dat het linkerdeel van een adjectief op -achtig ook een woordgroep kan zijn, zoals in de volgende zin, waarin ook ellipsis optreedt:
4En elf reeën in Noordoost-Friesland maken een gazellen-op-de-savanne-, nee, een rendieren-op-de-toendra-achtige indruk
Trouw 06.01.2016
Het adjectief waaráchtig ('echt, werkelijk') heeft, in tegenstelling tot de regelmatige afleidingen op -achtig, de hoofdklemtoon op het achtervoegsel. Ook woorden als deeláchtig, krampáchtig, en reusáchtig hebben de hoofdklemtoon op het achtervoegsel.
Verder lezen
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij juni 2022
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html;
    Interessante links