21.3.2.1.2 Elementen met een kaderscheppende functie
Verder lezen
1
Op de eerste zinsplaats komen ook vaak elementen voor die een (algemeen)
kader scheppen waarbinnen het in de rest van de zin uitgedrukte gebeurt of
gesitueerd moet worden.
Voorbeelden van plaatsaanduidingen met
een dergelijke kaderscheppende functie zijn:
1In de omgeving van
Gent |vind| je heel wat bloemkwekers.
2Op de
Filippijnen |is| het nu zomer.
3In een klein dorpje in
de Kempen |heeft| jarenlang een reus
gewoond.
Opmerking
Verdieping
Opmerking
In meer abstracte zin kan ook het presentatieve er als een
algemeen kaderscheppend en situerend element beschouwd worden
(zie
[21·3·2·1/i3]).
Tijdsaanduidingen met een kaderscheppende
functie kunnen een tijdstip aangeven, een volgorde in de tijd
(voor, tijdens of na; bijv. met daarna,
vervolgens, vóór die tijd, enz.) of een
tijdsduur. Voorbeelden:
4Gisteravond
laat |was| er een erg leuk programma op de
televisie.
5Met
Sinterklaas |krijgen| de kinderen
snoepgoed.
6Toen ze dat
zei |werd| hij heel boos.
7Een week
geleden |is| Geer uit Groningen vertrokken. (Nu zit hij weer
ijverig te typen.)
8De volgende
dag |kwam| de fee terug.
9(Die werken verschenen tussen
1970 en 1978.) Na 1978 |heeft| hij niets meer
gepubliceerd.
10Voor hij besefte wat
er gebeurde |lag| hij tegen de vlakte.
11Gedurende de
vergadering |is| Henk twee keer in slaap
gevallen.
12Tussen de
middag |bleef| de medewerker op het bureau.
Hierbij sluiten zich ook een aantal
frequentie-aanduidingen aan.
Het zijn doorgaans vage, heel algemene aanduidingen zoals vaak,
soms, dikwijls, enz., maar ook specifieke
aanduidingen kunnen de eerste zinsplaats bezetten. Voorbeelden hiervan zijn
respectievelijk:
13Vaak
|wist| ze 's avonds niet meer wie ze die dag zoal ontmoet
had.
14Soms
|liep| hij een eindje met ons mee.
15Drie keer per
week |bezocht| Karel zijn zieke moeder.
2
Bijwoordelijke bepalingen zoals de hier bedoelde hoeven niet per se aan te
sluiten bij iets wat al genoemd is in de context of bij een zekere situatie,
maar ze kunnen dat wel doen. Zo kan zin
1 hierboven heel goed passen in een
context waarin al over de omgeving van Gent gehandeld is. In zo'n geval
kunnen natuurlijk ook allerlei andersoortige bijwoordelijke bepalingen de
eerste zinsplaats bezetten, bijv. in de vorm van een voorzetselconstituent
(vergelijk
[21·3·2·1/i]):
16(Het publiek reageerde zeer
enthousiast op de toespraak.) Onder een staande ovatie
|verliet| de secretaris-generaal het spreekgestoelte.
17(Hij heeft altijd erg veel
belangstelling gehad voor vrouwen.) Om een vrouw
|heeft| hij z'n carrière afgebroken.
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |