Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
1.6.5.5 Klemtoon in samengestelde telwoorden
Het Nederlands heeft twee soorten hoofdtelwoorden. Een aantal ervan heeft de vorm van een samenstelling, in de eerste plaats de telwoorden 13-19. Deze telwoorden hebben klemtoon op het eerste deel van de samenstelling:
1dér-tien, véér-tien, négen-tien
Bij samengestelde telwoorden boven 100 is er variatie: de klemtoon kan links of rechts liggen, maar bij attributief gebruik valt de klemtoon op het eerste lid:
2{drie-hónderd / dríé-honderd} - drìè-honderd bóéken
{zes-dúizend / zés-duizend} - zès-duizend fléssen
{twee-miljóén / twéé-miljoen} - twèè-miljoen gúlden
{acht-miljárd / ácht-miljard} - àcht-miljard éuro
Sommige hoofdtelwoorden worden gevormd door middel van nevenschikking met het voegwoord en, en qua vorm zijn ze dus woordgroepen. We zien bij dit type telwoorden weer klemtoonvariatie, maar bij attributief gebruik valt de klemtoon bij telwoorden onder de 100 altijd op het linkerdeel:
3{twee-en-twíntig / twéé-en-twintig} - twèè-en-twintig / *twee-en-twìntig} bóéken
{honderd-en-dríé / hónderd-en-drie} - {hònderd-en-drie / honderd-en-drìè} léden
Naast gelede hoofdtelwoorden zijn er gelede rangtelwoorden. Hier geldt dat bij rangtelwoorden onder de honderd de hoofdklemtoon op het rechterdeel valt, maar op het linkerdeel bij attributief gebruik:
4de een-en-dértigste - de èèn-en-dertigste júli
Bij rangtelwoorden boven 100 zijn beide posities voor klemtoon mogelijk bij attributief gebruik:
5honderd-en-víérde - de {hònderd-en-vierde / honderd-en-vìèrde} kéér
Rangtelwoorden kunnen gebruikt worden als het rechterdeel van samenstellingen die breuken aanduiden. Ze dragen dan de hoofdklemtoon op het rechterlid, maar op het linkerlid bij attributief gebruik:
6drie-áchtste - drìè-achtste pízza
vier-tíénde - vìèr-tiende áándeel
Verder lezen
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taaladvies
    Dagenta
    Taalportaal
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij september 2020
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html;
    Interessante links