5.8.5.5.ii Met ingesloten antecedent
Verder lezen
1
Het betrekkelijk voornaamwoord
wat met ingesloten
antecedent heeft de waarde van de combinaties dat wat of datgene wat, waarin het antecedent
geëxpliciteerd is door middel van een aanwijzend voornaamwoord
(dat, datgene). Vergelijk:
Heeft de betrekkelijke bijzin een algemene betekenis, dan kan die versterkt
worden door toevoeging van
al:
3Al wat jij
zegt, is voor mij niet belangrijk.
Terwijl
wie
met ingesloten antecedent naar personen in het algemeen verwijst [5.8.5.2/ii], kan het overeenkomstige voornaamwoord
wat
ook naar een bepaalde, specifieke zelfstandigheid verwijzen. Vergelijk 4 met 5 en 6 met 7:
4Wat op die
stoel daar ligt, is niet van mij.
5Wie
op die stoel daar zit, ken ik niet.uitgesloten
6Wat u
bedoelt is er niet meer bij tegenwoordig.
7Wie
u bedoelt is al eens werkzaam geweest op dat
gebied.uitgesloten
De hier besproken zinnen met wat komen ook voor in
pseudo-gekloofde zinnen waarvan het achteropgeplaatste element
niet-personen noemt:
8Wat in de soep viel, was
een vlieg.
9Wat ik in werkelijkheid zag,
waren duikboten.
2
Ten slotte verdient nog vermelding dat een betrekkelijke bijzin met ingesloten antecedent niet
met een voorzetsel kan beginnen; in de plaats daarvan gebruikt men een voornaamwoordelijk
bijwoord; vergelijk (ter verduidelijking is in 10b en
10d het antecedent geëxpliciteerd):
Anders is dat bij een zin als:
Hier maakt het voorzetsel over geen deel uit van de
betrekkelijke bijzin, wat blijkt bij explicitering van het antecedent.
Opmerking
Verdieping
Opmerking
Het betrekkelijk voornaamwoord met ingesloten antecedent wat
is soms moeilijk te onderscheiden van het vragend voornaamwoord
wat in bijzinnen. Vergelijk:
iWat Gijs voor z'n verjaardag
heeft gevraagd, weet ik niet.
iiWat Gijs voor z'n verjaardag
heeft gevraagd, hebben z'n ouders hem niet gegeven.
Zin i kan ook weergegeven worden
als:
iiiIk weet niet wat Gijs voor z'
n verjaardag heeft gevraagd.
Hier is wat een vragend voornaamwoord dat niet door
dat wat vervangen kan worden. Dat is wel het geval in
zin ii, die als volgt kan luiden:
ivDat(gene) wat Gijs voor z'n
verjaardag heeft gevraagd, hebben z'n ouders hem niet
gegeven.
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |