12.4.2.2.4.4 Persoonsnamen met het achtervoegsel -(e)ling
Met het achtervoegsel, of suffix, -(e)ling zijn persoonsnamen
gevormd op basis van substantieven, adjectieven,
werkwoorden, en telwoorden. De vorm -eling treedt op na
p, k, d, g, ng, m, w
en meestal ook na
v en
t, terwijl
-ling na
r
verschijnt.
De afleidingen op basis van een substantief duiden onder meer een bewoner van een bepaald gebied aan:
1dorpeling, noorderling (ook: noordeling), oosterling, stedeling, westerling, zuiderling
Niet tot deze betekenisgroep behoren woorden als ellendeling, kleurling en schipbreukeling,
Afleiding op basis van een adjectief heeft ruimere mogelijkheden; qua betekenis zijn dergelijke afleidingen te vergelijken met de afleidingen op -erd/-aard en die op -erik bijv.:
2enthousiasteling, excentriekeling, fanatiekeling, naïeveling, slappeling, stommeling
De op deze manier gevormde substantieven zijn niet altijd negatief waarderend. De woorden jongeling, lieveling, nieuweling, ouderling en vreemdeling hebben een meer neutrale betekenis.
Bij afleiding op basis van een werkwoord doen zich de meeste mogelijkheden voor. De betekenis van
de afleiding kan betrekking hebben op het onderwerp van het
basiswerkwoord, bijv.
leerling
('iemand die leert'), maar ook op het lijdend voorwerp
(passief), bijv.
huurling
('iemand die gehuurd wordt'). Voorbeelden van dit procedé
zijn verder:
3afstammeling, beginneling, bekeerling, verschoppeling, verstekeling, volgeling, zuigeling
Afleidingen op basis van een telwoord zijn onder meer éénling, tweeling en negenling.
Het suffix -ling vormt een zelfstandig prosodisch woord. Daardoor
krijgt het secundaire klemtoon, zoals in
négenlìng.
Door de aanwezigheid van deze secundaire klemtoon op de
laatste lettergreep wordt bij verkleinwoordvorming de
allomorf -etje gebruikt, zoals
in naarlingetje
(vergelijk
paling,
met een onbeklemtoonde tweede lettergreep, en het
verkleinwoord
palinkje).
Verder lezen
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Geert Booij | juni 2022 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html; |