10.3.3.4 De inhoud van de rompzin volgt in de tijdsorde op die van de bijzin:
nadat, na, zodra;
toen, nu, als,
wanneer
Verder lezen
1
De voegwoorden nadat,
na,
zodra,
toen,
nu,
als en
wanneer worden altijd met een
voltooide werkwoordstijd gecombineerd, terwijl de werkwoordstijd in de
rompzin aangeeft dat de uitgedrukte werking op die van de bijzin volgt. Dit
gebruik van de werkwoordstijden bepaalt ook of een voegwoord tot deze of de
vorige subparagraaf gerekend moet worden: alle genoemde woorden behalve
na komen zowel met voltooide als met onvoltooide tijden voor
(over het gebruik van nadat met een imperfectum zie men
evenwel
[2.4.8.8/i]).
2a
De voegwoorden nadat, zodra en na
(dat een beknopte bijzin inleidt), kunnen de werking voor of na het
spreekmoment situeren (respectievelijk de voorbeelden
1 en
2), of een herhaalde werking
aanduiden (zie 3). Voorbeelden
zijn:
1Nadat de
dokter zijn handen gewassen had, ging hij weer naar de
patiënt.
2Zodra ik
morgen opgestaan ben, zal ik de boel opruimen.
3Na me
geschoren te hebben, neem ik altijd wat after-shave.
2b
Na het voegwoord toen in de hier bedoelde functie wordt
alleen het plusquamperfectum gebruikt; de werking wordt vóór het
spreekmoment gesitueerd. Voorbeeld:
4Toen hij die
baan gekregen had, is hij in Nijmegen komen wonen.
2c
Het voegwoord nu situeert de werking op of vóór het
spreekmoment, waarbij in de bijzin respectievelijk het perfectum en het
plusquamperfectum gebruikt worden. Voorbeelden:
5Nu ik dit
allemaal gehoord heb, begrijp ik het veel beter.
6Nu Julius
Caesar Gallië veroverd had, kon hij zijn aandacht beter op de
binnenlandse politiek richten.
2d
De voegwoorden als en (in formeel taalgebruik)
wanneer situeren de werking vóór het spreekmoment (perfectum
in de bijzin, historisch presens in de rompzin) (zie voorbeeld
7) dan wel na het spreekmoment
(zie 8), of duiden een herhaalde
werking aan (zie 9). Voorbeelden:
7Wanneer
Julius Caesar Gallië veroverd heeft, kan hij zijn aandacht
beter op de binnenlandse politiek richten.formeel
8Als het
ruimteschip over drie jaar in de omgeving van Jupiter gekomen zal zijn,
zal de koers gecorrigeerd worden.
9Het is altijd hetzelfde: net
als ik alles opgeruimd heb, komen de kinderen binnen
en kan ik weer opnieuw beginnen.
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |