Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
1.3.4 Hiaatvermijding
Een opeenvolging van twee klinkers in een woord is geen optimale fonologische vorm: klinkers worden bij voorkeur gescheiden door een medeklinker, en hebben bij voorkeur een aanzet. Als twee klinkers op elkaar botsen spreken we van een hiaat, dat we zien in de woorden chaos xa.ɔs, aorta a.ɔr.ta, Ephraim ɛ.fra.im en farao fa.ra.o.
Wat zijn de mogelijkheden in het Nederlands om een hiaat te vermijden? Een eerste optie geldt voor het geval een sjwa botst op een volgende vocaal binnen een prosodisch woord, een situatie die zich alleen voordoet in gelede woorden. De sjwa kan dan weggelaten worden. Dit is de regel van Prevocalische sjwa-deletie, die bijvoorbeeld heeft gewerkt in het woord zijdig, de combinatie van zijde met het suffix -ig. Hier is een van de twee opeenvolgende sjwa’s in zɛidə-əɣ verdwenen, met als uitkomst de fonetische vorm zɛidəx. Dat het de eerste van beide sjwa’s moet zijn die verdwenen is, zien we aan een woord als stupiditeit, afgeleid van stupide, waar de woordfinale sjwa van stupide verdwijnt voor de i van -iteit.
Een tweede manier om een hiaat te vermijden is het invoegen van een glijklank tussen twee klinkers. Dit gebeurt in situaties waar twee volle klinkers op elkaar botsen, behalve na de a. Dit is de regel van Glijklank-invoeging. De ingevoegde glijklank is een ɥ na ronde voorklinkers, een j na ongeronde voorklinkers, en een ʋ na achterklinkers.
Tabel 1. Glijklank-invoeging
duo dyɥo
dieet dijet
douane duʋanə
Een derde manier om een hiaat te vermijden is de invoeging van een glottisslag ʔ, een klapje van de stembanden. Zo’n glottisslag kun je beschouwen als een soort medeklinker. Deze invoeging gebeurt na een a, waar de andere opties voor vermijding van een hiaat niet beschikbaar zijn, maar alleen als de volgende lettergreep klemtoon draagt. Een voorbeeld is de uitspraak van het woord aorta als aʔɔrta. De glottisslag is hier de aanzet van de tweede lettergreep.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij september 2020
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html;
    Interessante links