1.2.1.5 Beperkingen op de coda van een lettergreep
Stemhebbende obstruenten komen niet voor aan het eind van
een coda vanwege de regel van Finale
Verscherping. Alle overige medeklinkers kunnen optreden in een coda
behalve de
h.
De mogelijke medeklinkercombinaties in coda’s zijn beperkt tot twee typen: nasale
consonant + plofklank en liquida + obstruent. De volgorde van de medeklinkers in
een coda volgt uit het Sonoriteitsprincipe: de obstruent staat na de
sonorante consonant (nasaal of
liquida).
Nasale consonanten combineren alleen met plofklanken, niet met wrijfklanken; een
cluster als */-mf/ is niet welgevormd.
Tabel 1. Coda: nasale consonant +
plofklank
-mp | damp, romp |
-nt | kant, rand |
-ŋk | dank, zink |
De nasale consonant heeft steeds dezelfde articulatieplaats als de volgende
plofklank. Naast
-nt komt
ook -ns voor,
zoals in kans. We kunnen ondanks de
mogelijkheid van het cluster
-ns
toch volhouden dat wrijfklanken niet combineren met nasale consonanten in
coda’s, want de
s in
kans (en trouwens ook de
t in
kant), kan als
appendix worden geïnterpreteerd. In een woord als
ambt
ɑmt heeft de
nasaal niet dezelfde articulatieplaats als de erop volgende
t,
maar dat kan opnieuw verklaard worden door de status van de
t als
appendix.
De volgende liquida+obstruent-clusters zijn mogelijk als coda’s:
Tabel 2. Coda: liquida + obstruent
-lp | help |
-lf | elf |
-lt | halt |
-ls | hals |
-lk | melk |
-lx | alg |
-rp | harp |
-rf | sterf |
-rt | hart |
-rs | hars |
-rk | kerk |
-rx | erg |
Het Sonoriteitsprincipe voorspelt dat clusters van twee obstruenten niet
kunnen voorkomen in coda’s. Clusters eindigend in
s of
t zijn
hierop geen uitzondering omdat
s en
t als
appendix kunnen worden opgevat. Wel uitzonderlijk zijn de clusters
-sp en
-sk,
als in wesp en
grotesk. Het bijzondere van
de coda -sp
blijkt ook hieruit dat sommige sprekers een woord als
wesp als
wɛps
uitspreken. Deze clusters blijken te tellen als twee segmenten, want deze
clusters kunnen meestal alleen voorkomen na een ongespannen klinker: naast een
woord als rasp vinden we niet een
woord als *raasp, en naast
Bask niet
*baask.
Uitzonderingen zijn het woord
Weesp, waar wel een
gespannen klinker voorafgaat aan de coda
-sp,
en een uitheems woord als
bruusk, waarin
-sk
volgt op een gespannen klinker.
Verder lezen
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Geert Booij | juli 2020 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html; |