Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
5.9.3.2.iv Het gebruik van de/het eerste (...) de/het beste
Verder lezen
De/het eerste (...) de/het beste is in betekenis verwant met de in iii behandelde groepen. In een zin als:
1Je moet het maar aan de eerste de beste voorbijganger vragen.
is de betekenis zowel 'de eerste (voorbijganger die je tegenkomt)', als 'onverschillig welke'. Elk van beide betekenismomenten kan meer op de voorgrond treden, zoals moge blijken uit de twee volgende voorbeelden, waar respectievelijk 'de eerste' en 'onverschillig welke' het relevante betekenismoment zijn:
2Als dat gebeurt, neem ik de eerste de beste trein naar Arnhem.
3We hadden niet de eerste de beste jurist geraadpleegd, maar werkelijk een autoriteit op dit gebied.
De groep de/het eerste de/het beste kan niet-zelfstandig en zelfstandig gebruikt worden. In het eerste geval wordt de groep gecombineerd met enkelvoudige substantieven, met de en het naar gelang van het genus. De groep staat in zijn geheel vóór het substantief, ofwel de/het eerste staat ervoor en de/het beste erachter:
4aWe maakten gebruik van de eerste de beste gelegenheid.
bWe maakten gebruik van de eerste gelegenheid de beste.
Buitentekstelijk zelfstandig verwijst de eerste de beste naar personen, het eerste het beste naar zaken. Voorbeelden:
5De Markies de Canteclaer is niet de eerste de beste.
6Er stonden zoveel hapjes en drankjes, ik heb het eerste het beste maar gepakt.
Als onderwerp kan de/het eerste (...) de/het beste niet gecombineerd worden met presentatief er (in 7b tevens prepositioneel er):
7aJe moet je tas hier niet laten staan: de eerste de beste kan er iets uithalen.
bJe moet je tas hier niet laten staan: er kan de eerste de beste iets uithalen.uitgesloten
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links