Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
2.3.2.8.iv.a Het gebruik van zijn: algemene regels
Verder lezen
Met zijn worden de onovergankelijke (intransitieve) werkwoorden vervoegd die een verandering uitdrukken van de toestand waarin het onderwerp zich bevindt. Hiertoe behoren onder andere: aankomen, bevriezen, gaan, groeien, komen, ontsnappen, opstaan, rijzen, schrikken, sterven, stijgen, stikken, vallen, verdorren, vergrijzen, verouderen, verschijnen, verstommen, vertrekken, vluchten, worden (Zie voor gaan ook [2.3.2.8.iv.d.1].)
1Hij is zojuist aangekomen.
2Het water is bevroren.
3Na een kwartier zijn we maar gegaan.
4Is hij al vertrokken?
Het werkwoord ophouden ('eindigen, stoppen, niet doorgaan') wordt meestal met zijn vervoegd, maar ook nogal eens met hebben, bijv.:
5Eind 1991 is/heeft de Sovjet-Unie officieel opgehouden te bestaan.
6Het was/had eindelijk opgehouden met regenen.
(Voor de werkwoorden eindigen en stoppen zelf zie [2.3.2.8.iv.c.1].)
Verder worden nog de volgende werkwoorden met zijn vervoegd: blijken, blijven, gebeuren, geschieden, (ge)lukken, mislukken, slagen en zijn
7Het was gebleken dat niet al het geld goed terecht kwam.
8Ik ben toch maar wat langer gebleven.
9Het was gebeurd voordat iemand er erg in had.
10Maar toen was het kwaad al geschied.
11Het was de politie gelukt de bom onschadelijk te maken.
12De aanslag is dus mislukt.
13Saskia is geslaagd voor haar examen.
14Waar ben je toch al die tijd geweest?
Het werkwoord optreden wordt eveneens met zijn vervoegd, maar een enkele keer ook met hebben, vooral in de betekenis 'als artiest(en) optreden (op het toneel e.d.)'. Vergelijk:
15Is die pijn al vaker opgetreden? ('zich voordoen')
16Die groep is/heeft hier vorig jaar ook al opgetreden. ('op toneel optreden')
Ook het werkwoord bevallen ('behagen, aanstaan') wordt gewoonlijk met zijn vervoegd, maar het kan een enkele keer met hebben voorkomen. Vergelijk:
17Het uitstapje is ons uitstekend bevallen.
18Zijn arrogante gedrag heeft me nooit bevallen.
Vrijwel alle samengestelde onovergankelijke werkwoorden die gevormd zijn met de werkwoorden blijven (bijv. thúisblijven), gaan (bijv. óndergaan), komen (bijv. bíjkomen, overkómen) en vallen (bijv. méévallen, ópvallen) worden vervoegd met zijn, ook als er geen sprake is van een verandering van toestand. Voorbeelden:
19Ik ben maar eens een dag thuisgebleven.
20De zon is snel ondergegaan.
21Zoiets was mij nog niet eerder overkomen.
22De resultaten zijn erg meegevallen.
Opmerking
Verdieping
Opmerking
In tegenstelling tot het onovergankelijke óndergaan wordt het overgankelijke ondergáán, zoals alle overgankelijke werkwoorden [2.3.2.8.iv.b], vervoegd met hebben. Vergelijk met 20 hierboven:
iHij heeft zijn straf lijdzaam ondergaan.
Het eveneens overgankelijke nágaan ('onderzoeken') daarentegen wordt weliswaar meestal met hebben, maar vaak ook met zijn vervoegd, bijv.:
iiWe hebben/zijn een en ander nagegaan aan de hand van corpora.
Opmerking
Verdieping
Opmerking
De respectievelijk van blijven en gaan gevormde werkwoorden verblijven en schoolgaan worden, hoewel ze onovergankelijk zijn, met hebben vervoegd:
iOok vóór zijn studie had hij al lang in het buitenland verbleven.
iiWe hebben samen schoolgegaan.
Opmerking
Verdieping
Opmerking
In afwijking van de regel wordt in irrealiszinnen soms hebben in plaats van zijn gebruikt, bijv.:
i Hadden we maar eerder weggegaan, dan hadden we niet te laat gekomen.informeel
iiMet mij erbij had dat zeker niet gebeurd.informeel
Dit gebruik, dat vrijwel alleen in gesproken taal voorkomt, wordt door maar weinig taalgebruikers tot de standaardtaal gerekend.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links