12.4.3.5 Partikel + substantief
Samenstellingen van het type partikel + substantief zijn woorden als
opgave en
toeslag. Dit zijn
nominalisaties van samenkoppelingen. Ze worden vaak
gevormd door de combinatie van het partikel met de (onproductieve) nominalisatie van het ongelede werkwoord tot een samenstelling,
zoals geïllustreerd in Tabel 1:
Tabel 1. Nominalisaties van samenkoppelingen
werkwoord | nominalisatie | samenkoppeling | nominalisatie |
vallen | val | aanvallen | aanval |
afvallen | afval | ||
invallen | inval | ||
bieden | bod | aanbieden | aanbod |
opbieden | opbod | ||
gaan | gang | afgaan | afgang |
doorgaan | doorgang | ||
neergaan | neergang | ||
opgaan | opgang | ||
ingaan | ingang | ||
geven | gave | uitgeven | uitgave |
opgeven | opgave | ||
gift(e) | aangeven | aangifte | |
afgeven | afgifte | ||
slaan | slag | aanslaan | aanslag |
afslaan | afslag | ||
inslaan | inslag | ||
opslaan | opslag |
Er zijn ook nominalisaties van samenkoppelingen waarbij het nomen niet afzonderlijk als
genominaliseerd werkwoord voorkomt, of niet met de relevante betekenis, zoals
hef,
leg,
voer, en
was in
aanhef,
aanleg,
aanvoer,
aanwas en
afvoer.
Van den Toorn (1997: 509).
De conversie van het werkwoord tot een substantief
lijkt hier dus getriggerd te worden door het samenstellingsschema
[partikel +
substantief]substantief.Dergelijke samenstellingen komen ook voor zonder dat er een corresponderende samenkoppeling met een verwante betekenis is, zoals de volgende voorbeelden laten zien:
Tabel 2. Samenstellingen van partikel + substantief
samenstelling | niet gerelateerde samenkoppeling |
afdronk | afdrinken |
afkomst | afkomen |
bijslag | bijslaan |
toegang | toegaan |
toeslag | toeslaan |
Literatuur
Booij (2010, 2017).
Verder lezen
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Geert Booij | juni 2022 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html; |