ANS | 5.8.4 Het gebruik van het niet-zelfstandige betrekkelijk voornaamwoord welk(e)

5.8.4 Het gebruik van het niet-zelfstandige betrekkelijk voornaamwoord welk(e)

Verder lezen

De keuze tussen welk en welke wordt bepaald door het getal en het genus van het kernwoord van de naamwoordelijke constituent waarin welk(e) determinator is. Voor een enkelvoudig onzijdig substantief gebruikt men welk, in andere gevallen welke. Het gebruik van het niet-zelfstandige welk(e) is beperkt tot formele taal.

Naamwoordelijke constituenten met het betrekkelijk voornaamwoord welk(e) als determinator komen uitsluitend in uitbreidende bijzinnen voor. Het kernwoord kan dan hetzelfde zijn als dat van het antecedent, zoals in de volgende zin:

1De merkwaardige opvattingen van deze heer, welke opvattingen m.i. onverdedigbaar zijn, dwingen ons hem uit zijn ambt te ontzetten.formeel

Dikwijls wordt echter in de constituent met welk(e) een nieuwe (bijv. resumerende) omschrijving van het antecedent gegeven:

2Daar waren schippers, matrozen en cargadoors, welke lieden allen in grote onrust verkeerden.formeel

3'Een circusjongen', welk boek ik op mijn twintigste leerde kennen, vind ik nog steeds prachtig.formeel

4De Miss-Hollandverkiezing, welk gebeuren ik steeds van heel nabij volg, is dit jaar wat tegengevallen.formeel

Soms slaat de naamwoordelijke constituent met het betrekkelijk voornaamwoord op een eigenschap of werking uitgedrukt in het gezegde van de rompzin; soms is de hele zin het antecedent:

5Hij is wat driftig, welk gebrek hij moet zien te overwinnen.formeel

6Waldo heeft mij een lafaard genoemd, welke belediging ik hem niet vlug zal vergeven.formeel

7De afzet van dit boek is beperkt, welke omstandigheid invloed heeft op de prijs.formeel

Het antecedent is nooit een voornaamwoord.

Zoals uit bovenstaande voorbeelden blijkt, kan een naamwoordelijke constituent met welk(e) als onderwerp of voorwerp fungeren. Zo' n naamwoordelijke constituent komt ook wel voor in een voorzetselconstituent:

8Hier ziet u de ridderzaal, in welk vertrek ik als kind gaarne placht te vertoeven.formeel

9De rechter besloot het voogdijschap aan mijn oom toe te kennen, krachtens welk besluit ik uit de armen van mijn lieve moeder gerukt werd.formeel

In plaats van constructies met het formele niet-zelfstandige welk(e) gebruikt men in de standaardtaal bij voorkeur zelfstandige betrekkelijke voornaamwoorden of voornaamwoordelijke bijwoorden. Vergelijk respectievelijk met de voorbeelden 2, 7 en 8:

10Daar waren schippers, matrozen en cargadoors, die allen in grote onrust verkeerden.

11De afzet van dit boek is beperkt, wat invloed heeft op de prijs.

12Hier ziet u de ridderzaal, waarin ik als kind graag speelde.

Constituenten met welk(e) worden in de standaardtaal wel eens gebruikt als anders niet duidelijk is wat als antecedent beschouwd moet worden. Door de (eventueel omschrijvende) herhaling van het antecedent wordt dan dubbelzinnigheid vermeden. In voorbeeld 13a kan zowel de openingsrede van de burgemeester als de burgemeester antecedent zijn, in 13b niet:

13aDe openingsrede van de burgemeester, die zeer toegejuicht werd, zal gepubliceerd worden.

bDe openingsrede van de burgemeester, welke rede zeer toegejuicht werd, zal gepubliceerd worden.

ANS

Taalportaal

Taaladvies

versie	redacteur(en)	datum	opmerkingen
2.1		januari 2019	Automatische conversie van ANS 2.0
2.0	W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn	1997

Woordenboeken

Corpora en lexica

Overige bronnen