3.5.2.3 Verandering van de klinker of tweeklank (in de slotlettergreep)
Verder lezen
Bij een aantal substantieven vindt verandering van de klinker of tweeklank
(bij meerlettergrepige woorden: in de slotlettergreep) plaats. De klanken
die aan verandering onderhevig zijn, zijn de korte klinkers a,
e, i en o en de tweeklank
ei; ze resulteren in de lange klinkers aa,
ee en oo.
De volgende gevallen doen zich voor (met de enkele en dubbele lettertekens
worden respectievelijk de korte en lange klinkers bedoeld, niet de
feitelijke spelling in de betrokken woorden):
-
a wordt aa in:bad - baden, bedrag - bedragen, blad - blad(er)en, blaren [3.5.4.1], dag - dagen, dak - daken, dal - dalen, gat - gaten, gelag - gelagen, glas - glazen, graf - graven, pad - paden ('weg'), slag - slagen, staf - staven, vat - vaten, verdrag - verdragen , maar: handvat - handvatten, hoewel veelal ook handvaten gezegd wordt;
-
a wordt ee in:stad - steden;
-
e wordt ee in:bevel - bevelen, gebed - gebeden, gebrek - gebreken, gen - genen, spel - spelen, tred - treden (meervoud weinig gebruikelijk), weg - wegen ; (Hierbij hoort ook het weinig voorkomende gemet - gemeten.)
-
ei wordt ee; het achtervoegsel -heid verandert in het meervoud altijd in -heden, bijv.:bijzonderheid - bijzonderheden, kleinigheid - kleinigheden, moeilijkheid - moeilijkheden;
-
i wordt ee in:lid - leden, rif - reven ('strook zeil'), schip - schepen, smid - smeden, spit - spitten/speten ('puntige staaf');
-
o wordt oo in:gebod - geboden, god - goden, hertog - hertogen, hof - hoven, hol - holen, kot - kotten/koten, lot - loten, oorlog - oorlogen, schot - schoten (' schieten'), slot - sloten, verbod - verboden, verlof - verloven. Hierbij kunnen verder vermeld worden de meervoudsvormen van een woord als alcohol - alcoholen (in vaktaal) en van de natuurkundige termen voor deeltjes op -on, waar behalve klinkerverandering ook accentwisseling optreedt, bijv.:eléktron - elektrónen, néutron - neutrónen, próton - protónen.
Voor de woorden op -or zie
ook
[3.5.5.1] (categorie [2]); voor de woorden:
[3.5.5.2].)
Opmerking
Verdieping
Opmerking
De hierboven beschreven klinkerverandering doet zich ook voor bij een aantal verkleinwoorden, bijv.
blaadje,
gaatje.
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |