Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
21.4.9.2.4 Een negatie-element in de rompzin in plaats van in de afhankelijke zin
Verder lezen
In sommige samengestelde zinnen zijn er twee plaatsingsmogelijkheden voor het negatie-element, zonder dat er sprake hoeft te zijn van een betekenisverschil: het negatie-element kan zowel in de afhankelijke zin als in de rompzin staan. Dit komt voor bij gezegdes als denken, vinden, graag hebben en dergelijke. Men spreekt hier wel van 'negatieverplaatsing'. Voorbeelden zijn:
1a(Ik vind) |dat| hij het probleem niet goed op|gelost heeft.|
bIk |vind| niet | | (dat hij het probleem goed opgelost heeft.)
2a(Hij dacht) |dat| Jan niet |zou komen.|
bHij |dacht| niet | | (dat Jan zou komen.)
3a(We hebben liever) |dat| hier geen hasj |gerookt wordt.|
bWe |hebben| liever niet | | (dat hier hasj gerookt wordt.)
De (b)-zinnen kunnen met dezelfde betekenis als de (a)-zinnen gebruikt worden.
Er doen zich bij dergelijke zinsparen enige vormverschillen voor. Versmelting van het negatie-element met datgene wat onder zijn bereik valt, treedt uiteraard niet op als niet in de rompzin staat, zie bijv. 3b en 4b:
4a(Zijn ouders waren van oordeel) |dat| hij nergens aanspraak op |kon maken. |
bZijn ouders |waren| niet van oordeel | | (dat hij ergens aanspraak op kon maken.)
Niet meer kan in z'n geheel in de rompzin staan, maar als alleen niet in de rompzin staat, wordt niet...nog gebruikt. Vergelijk:
5a(Ik denk) |dat| hij niet meer |komt.|
bIk |denk| niet | | (dat hij nog komt.)
cIk |denk| niet meer | | (dat hij komt.)
Opmerking
Verdieping
Opmerking
Een soortgelijke dubbele plaatsingsmogelijkheid kan ook voorkomen bij andere bepalingen. Vergelijk bijv. de volgende zinnen, waarbij ib dezelfde betekenis als ia kan hebben:
ia(De regering besloot) |(om)| de melk voorlopig niet |te rantsoeneren. |
bVoorlopig |besloot| de regering | | ((om) de melk niet te rantsoeneren.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links