14.4.4.3 Naamwoordelijke constituenten met een substantivische kern
Verder lezen
In de eerste positie kunnen naamwoordelijke constituenten met een
substantivische kern staan die een bepaalde hoeveelheid aanduiden. Het
begrip hoeveelheid moet hier ruim geïnterpreteerd worden. Er worden zowel
maten en gewichten mee bedoeld als namen van voorwerpen die een bepaalde
hoeveelheid kunnen bevatten. Verder ook abstracta als massa en
verzamelnamen, voor zover het geen singularia tantum zijn (dus niet
vee, buit, maar wel woorden als
kudde, verzameling). Voorbeelden van dit type
zijn:
1een stuk
kaas
2een stapel
boeken
3een aantal
Amerikanen
4massa's
vreemd uitgedoste jongeren
5drie liter
melk
6twee kilo
andijvie
7drie kisten
vuurwerk
8een glas rode
wijn
9een emmer
water
10een
verzameling inheemse planten
11een vlucht
regenwulpen
12die kudde
schapen
13een eetlepel
suiker
In bepaalde gevallen kan de kern van de hoeveelheidsaanduidende constituent
weggelaten worden, bijv.
één bier
drie koffie
, enz. Dit komt voor in het taalgebruik van de horeca-sector. Men kan dit
als een verkorting beschouwen van bijv.
één glas bier
drie kopjes koffie
, enz.
Opmerking
Verdieping
Opmerking
Op grond van de betekenis, afhankelijk van de context of de situatie, kan
echter soms ook aannemelijk gemaakt worden dat het eerste substantief in
de naamwoordelijke constituent de kern moet zijn. Het laatste substantief
kan dan als nabepaling opgevat worden. Vergelijk bijv. de zinnen
ia en
ib:
In zin ia is het aannemelijk dat
mand de kern is van de naamwoordelijke constituent
een mand appels. De betekenis van de constituent kan
omschreven worden als 'een mand met appels erin'. Deze interpretatie ligt
niet voor de hand in ib,
aangezien men normaliter geen mand opeet maar wel appels. De bepaling
een mand geeft hier een hoeveelheid aan van datgene wat
opgegeten wordt.
Is een dergelijke constituent onderwerp van een zin, dan kunnen zich
congruentieproblemen voordoen met betrekking tot de persoonsvorm. Deze
kwestie wordt behandeld
in
[20.2.3.1/ii7] en 8.
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |