Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
1.4.1.5 Verstemlozing van wrijfklanken
In een aantal gelede woorden verandert de stemhebbende wrijfklank aan het eind van de stam in de stemloze tegenhanger, voor de suffixen -elijk en -enis:
Tabel 1. Verstemlozing van wrijfklanken
basiswoord onderliggende vorm afgeleid woord
graaf ɣrav gra[f]elijk
lijf lɛiv lij[f]elijk
dwaas dwaz dwa[s]elijk
huis hœyz hui[s]elijk
ijs ɛiz ijs[e]lijk
vlees vlez vle[s]elijk
verkies vərkiz verkie[s]elijk
vrees vrez vre[s]elijk
wijs wɛiz wij[s]elijk
droef druv droe[f]elijk
begraaf bəɣrav begra[f]enis
laaf lav la[f]enis
vergeef vərɣev vərgi[f]enis
Deze verstemlozing van de stamfinale wrijfklank kan niet het effect zijn van Finale Verscherping, want de stemloos gemaakte wrijfklanken staan in de aanzet van een lettergreep, terwijl Finale Verscherping juist voor coda’s geldt. Het suffix -elijk heeft dit effect van verstemlozing op labiale en coronale wrijfklanken, het suffix -enis alleen op labiale wrijfklanken (vergelijk muizenis en verrijzenis, waar een z wordt gerealiseerd). De hier geobserveerde regelmaat is bovendien lexicaal bepaald: in het woord belevenis bijvoorbeeld wordt de v geen f.
De t in de woorden beeltenis en bekentenis is op te vatten als de beginklank van het suffix -tenis (vergelijk beken-tenis), waarvoor de slot-d van de stam dan verdwijnt.
Verder lezen
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij juli 2020
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html;
    Interessante links