Het zogenaamde 'echte' passief komt in het algemeen voor bij overgankelijke werkwoorden. Voorbeelden zijn:

Voorzover er sprake kan zijn van een actieve pendant correspondeert het grammaticale onderwerp van dergelijke 'echte' passieve zinnen met het lijdend voorwerp in actieve zinnen op de wijze zoals beschreven in [22.1/3].

Enkele categorieën van overgankelijke werkwoorden laten geen passiefvorming toe: zie hiervoor [2.2.3/3].

In passieve zinnen die corresponderen met actieve zinnen met twee voorwerpen (een lijdend voorwerp en een indirect object) treedt het (actieve) lijdend voorwerp als grammaticaal onderwerp van de passieve zin op. Dat is altijd het geval als het indirect object een voorzetselconstituent is en meestal ook - maar zie b hierna - als het een naamwoordelijke constituent (dus een meewerkend voorwerp zonder aan of een bepaling van belang zonder voor) is. Het indirect object van de actieve zin is dan bijgevolg ook indirect object in de passieve zin. Vergelijk:

Het lijdend voorwerp van de actieve zin (in 5a de tekst en in 6a een vrijgeleide) is grammaticaal onderwerp in de overeenkomstige (b) -zin. Met het actieve onderwerp Guido uit 5a correspondeert in 5b door Guido en met het onderwerp de politie uit 6a door de politie in 6b. Tot zover zijn deze voorbeelden vergelijkbaar met die in [22.1/3]. De voorzetselconstituent aan Maarten is indirect object in de actieve zin 5a en vervult diezelfde zinsdeelfunctie in de passieve zin 5b. De naamwoordelijke constituent de overvallers is indirect object zowel in 6a als in 6b.

De relatie tussen dergelijke passieve zinnen en hun actieve pendanten kan voorgesteld worden zoals in schema 22.2.

Andere voorbeelden van passieve zinnen met een indirect object zijn:

Bij een beperkt aantal passieve zinnen die corresponderen met een actieve zin waarin een indirect object in de vorm van een naamwoordelijke constituent voorkomt, doet zich een extra mogelijkheid voor: in plaats van het lijdend voorwerp uit de actieve zin kan ook het indirect object als grammaticaal onderwerp van de passieve zin fungeren. In dat laatste geval verschijnen persoonlijke voornaamwoorden in de onderwerpsvorm (dus ik in plaats van mij of zij/ze in plaats van hun, enz.) en congrueert de persoonsvorm met dit grammaticale onderwerp. Beide mogelijkheden komen naast elkaar voor. Een bekend controversieel geval vormen passieve zinnen met het werkwoord verzoeken, zoals 11c versus 11b:

In de passieve zin 11b is het lijdend voorwerp uit de actieve zin 11a (de zaal zo spoedig mogelijk te verlaten) grammaticaal onderwerp, in de passieve zin 11c niet: daar doet het indirect object uit 11a (de aanwezigen/hun) dienst als grammaticaal onderwerp, getuige de meervoudige persoonsvorm werden en het gebruik van ze. Over de aanvaardbaarheid van constructies als 11c en de (c) -zinnen die hieronder volgen, bestaat evenwel discussie: zie onder c.

De constructies waarom het hier gaat, hebben met elkaar gemeen hebben dat het lijdend voorwerp uit de actieve zin geen of geen duidelijk herkenbare naamwoordelijke constituent is, terwijl het indirect object dat wel is (het lijdend voorwerp is bijv. een beknopte bijzin of geen zelfstandig zinsdeel, maar deel van een uitdrukking of vaste verbinding; soms is er zelfs helemaal geen lijdend voorwerp). We onderscheiden vier types. Om een en ander te verduidelijken laten we ook de nu volgende passieve zinnen telkens door een actieve pendant voorafgaan, andermaal zonder te willen suggereren dat actief en passief dezelfde gebruikswaarde hebben.

Niet tot een van de genoemde types behoort een zin als 27, waarin we te maken hebben met een regulier lijdend voorwerp (het pistool). Toch komt ook in een dergelijk geval de (c) -constructie voor. Vergelijk:

Hoewel constructies als de (c) -zinnen hierboven (vooral die van type [1]) regelmatig voorkomen, achten niet alle taalgebruikers dergelijke zinnen met verschuiving van indirect object naar grammaticaal onderwerp acceptabel. Tegen dergelijke constructies hoeft echter zeker niet in alle gevallen bezwaar gemaakt te worden: er zijn zinnen met een naamwoordelijke constituent als hier bedoeld in onderwerpsfunctie, aan de aanvaardbaarheid waarvan niemand zal twijfelen, bijv.:

(Het voornaamwoord men kan alleen maar onderwerp zijn.)

Ook in passieve zinnen met het werkwoord gehoorzamen (waarvan het voorwerp als meewerkend voorwerp te beschouwen is; zie [20.4.2/1]) kan het (actieve) meewerkend voorwerp uitsluitend als onderwerp optreden. Vergelijk:

Er lijkt hier een zekere ontwikkeling gaande te zijn. Het is daarom niet duidelijk waar de grenzen van het aanvaardbare liggen. Sommige (c) -zinnen zijn gewoner dan andere. Als men een passieve zin wil gebruiken, kan men bij twijfel voorzichtigheidshalve dan ook het beste voor de (b) -variant kiezen (voorzover die mogelijk is). Een mogelijkheid om het keuzeprobleem te vermijden is het gebruik van een voorzetselconstituent (een meewerkend voorwerp met aan of een bepaling van belang met voor) in plaats van een naamwoordelijke constituent, bijv.:

Deze mogelijkheid is evenwel niet altijd gebruikelijk, bijvoorbeeld niet in het volgende geval: