ANS | 17.2.2.3 Andere bepalingen

17.2.2.3 Andere bepalingen

Er is een groep bijwoordelijke constituenten die niet alleen als voorbepaling bij adpositieconstituenten kunnen optreden, maar ook direct na de kern of na het complement kunnen staan. Het gaat om kwantificerende bepalingen als bijna, nagenoeg, ongeveer en precies, zie (1), om modale bepalingen als misschien en vermoedelijk, zie (2), en focuspartikels als vooral, pas, zelfs en juist, zie (3).

1aCoria en Gaudio … zijn ongeveer van mijn leeftijd.

bIn de buurt van Omo's skelet lagen immers schelpen van ongeveer die leeftijd.

cHaar broer Jopie, van mijn leeftijd ongeveer, werd het schoffie genoemd.

uit Het pistool van de rekening van J.W. Holsbergen, via Google books

2aBij Dordrecht sneuvelde vanochtend ook de ruit van een NS-stoptrein, vermoedelijk door een steen.

bEen baby raakte licht gewond door vermoedelijk een steen die het kind raakte.

cDe producent van de dodelijke drank haastte zich om te verklaren dat de flessen vervalst waren, door een criminele bende vermoedelijk.

3aZijn nieuwe coach helpt vooral op het mentale vlak, zegt Vliegen.

bVan Veenendaal bleek tegen zijn … jongere opponent de meerdere op vooral het tactische en mentale vlak.

c[Hij] constateerde ... dat zijn ploeg nog tal van mankementen toont, op het mentale vlak vooral.

de Volkskrant

Verder lezen

Ook constituenten zoals bijvoorbeeld, met name (m.n.), onder andere (o.a.) en onder meer (o.m.) kunnen als bepaling in een voorzetselconstituent op die verschillende plaatsen voorkomen, zoals in (4) en (5).

4aBijvoorbeeld bij een depressie kan een goed gesprek soms al wonderen doen.

bBij bijvoorbeeld schapen is dat relatief eenvoudig.

c Soms gaat het om onmiddellijk banenverlies, bij een faillissement bijvoorbeeld.

5aJärvi dirigeert het orkest … in 24 verschillende producties, onder andere met muziek van Alphons Diepenbrock.

b[Zij verstoorden de orde] met onder andere luide muziek en veel alcoholgebruik.

cEerder hadden zij … een … opstelling over hoe de Amerikanen in Irak martelden – met luide discomuziek, onder andere.

Het is niet zo dat deze bijwoordelijke constituenten altijd maar vrijelijk in al deze posities voor kunnen komen. Er zijn beperkingen op het gebruik van de volgorde van met name de b- en c-zinnen. Ter illustratie hiervan, zie de 'twijfelachtige' status van voorbeeld (6b) en de onmogelijkheid van een voorbeeld als (7b).

6aZelfs in dit vroege stadium zijn uit het conflict al een aantal lessen te trekken.

bIn zelfs dit vroege stadium zijn uit het conflict al een aantal lessen te trekken.twijfelachtig

cIn een vroeg stadium zelfs hadden de Meppelers de thuisclub al op een onoverkomelijke achterstand kunnen zetten.

7aDe exacte duur van de revalidatie kan pas na de operatie worden vastgesteld.

bDe exacte duur van de revalidatie kan na pas de operatie worden vastgesteld.uitgesloten

cLang na de operatie pas heb ik het litteken aan haar borst gezien.

Een alternatieve analyse

Verdieping

Een alternatieve analyse

Mogelijkerwijs zijn de bijwoordelijke constituenten in de b-zinnen hierboven geen bepalingen binnen de adpositieconstituent, maar bepalingen binnen de nominale constituent. Onder die analyse bestaat bijvoorbeeld het complement van het voorzetsel van in (1b) uit een nominale constituent ongeveer die leeftijd, waar ongeveer wordt opgevat als voorbepaling bij die leeftijd.

Literatuur

(Bouma et al. 2007)
(Van de Velde 2009)

ANS

Taalportaal

Taaladvies

versie	redacteur(en)	datum	opmerkingen
3.0	Maaike Beliën	januari 2021
2.1		januari 2019	Automatische conversie van ANS 2.0
2.0	W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn	1997	hoofdstuk 17,../../data/archief/ans2/e-ans/17/body.html;

Woordenboeken

Corpora en lexica

Overige bronnen