Het voltooid deelwoord wordt gebruikt als deel van een werkwoordelijk gezegde, anders uitgedrukt als werkwoordelijke aanvulling bij een hulpwerkwoord of een ander groepsvormend werkwoord (zie [18.5.2] en [18.5.3]). Voorbeelden zijn:

Het voltooid deelwoord wordt voorts gebruikt als bepaling van gesteldheid, bijv.:

In deze functie kan het ook vergezeld gaan van een of meer geïncorporeerde zinsdelen, zoals de bijwoordelijke bepaling eenmaal in het volgende voorbeeld:

Het voltooid deelwoord kan ook in absolute constructies voorkomen, bijv.:

In zin 10 kan gegeven ook als voorzetsel opgevat worden. Dat is ook het geval in een constructie als gezien zijn reputatie (zie [9.3.2]).

Het voltooid deelwoord treedt ook op in vaste uitdrukkingen (enkele spreekwoorden), bijv.:

Het voltooid deelwoord kan ook in de functie van een imperatief gebruikt worden, bijv.:

De gebruiksmogelijkheden zijn veel beperkter dan die van de infinitief in deze functie (zie (2.4.2, sectie 4)). Zo komt een voltooid deelwoord als imperatief zelden voor in opschriften.

Het voltooid deelwoord kan (deel van een) onvolledige zin zijn. Het kan alleen op deze wijze gebruikt worden als het werkwoord in een volledig gemaakte zin ook in de vorm van een voltooid deelwoord kan voorkomen (vergelijk (2.4.2, sectie 5) en (2.4.5, sectie 5)), bijv.:

Veel voltooide deelwoorden hebben de overgang doorgemaakt naar de klasse van de adjectieven. Ook de gevallen van een bepaling van gesteldheid als genoemd onder 2 (hier herhaald) kunnen onder deze categorie begrepen worden:

Als een voltooid deelwoord dat tot adjectief geworden is, verbonden wordt met een koppelwerkwoord, vormt het daarmee een naamwoordelijk gezegde. In een dergelijk gezegde staat in zinnen met achter-pv het koppelwerkwoord (=het werkwoordelijk deel) altijd rechts van het naamwoordelijk deel. (Zie [21.5.2.1], alsook [18.5.2.3/i], Opmerking). Deze volgorderegel geldt dus zowel voor een gewoon adjectief als naamwoordelijk deel als voor een naamwoordelijk deel dat de vorm van een voltooid deelwoord heeft. Vergelijk 22 met 23:

Als een voltooid deelwoord samen met een hulpwerkwoord een werkwoordelijk gezegde vormt, is de onderlinge volgorde van de werkwoorden in zinnen met achter-pv vrij, zodat 24a en 24b naast elkaar kunnen voorkomen:

Zie hierover meer in [18.5.7.3]. Vanuit de functie van adjectief is ook de overgang naar het bijwoord begrijpelijk in gevallen als overdreven vriendelijk , uitgesproken dom (vergelijk [15.3.1.1]) en de overgang naar de substantieven in gevallen als ondergeschikten en gewonden (zie 12.4.2.2.1).