Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
5.4.3.2 Het gebruik na voorzetsels
Verder lezen
Als elkaar(s) na een voorzetsel gebruikt wordt, is er soms geen sprake van een zuivere wederkerigheidsrelatie; een enkele keer is de wederkerigheidsbetekenis geheel verdwenen. In 1 is sprake van zuivere wederkerigheid:
1De auto's botsten tegen elkaar.
Als de ene auto tegen de andere botst, botst de andere ook tegen de ene. Anders is dit echter in:
2De auto's reden achter elkaar.
Als het om twee auto's gaat, rijdt de tweede achter de eerste, maar de eerste vóór de tweede. Gaat het om een groter aantal auto's, dan rijdt de laatste achter de voorlaatste, die ook weer achter een auto rijdt, enz. Er is dus in zoverre sprake van wederkerigheid, dat alle auto's op één na (de voorste) achter een andere auto rijden. Vergelijk ook:
3In dat museum hangen wel drie of vier schilderijen boven elkaar.
4Alle getallen stonden keurig onder elkaar.
Weer anders zijn de verhoudingen in gevallen als uit elkaar spatten en in elkaar zakken. Een wederkerigheidsrelatie is hier nog maar op de achtergrond aanwezig. Men kan zich voorstellen dat de zelfstandigheden die hier antecedent van elkaar kunnen zijn [5.4.3.3], uit onderdelen bestaan die zich vanuit een centrum bewegen, respectievelijk in een centrum samenkomen. De relatie tussen die onderdelen tijdens hun beweging heeft echter weinig meer met wederkerigheid te maken.
De wederkerige betekenis is geheel verdwenen in vaste uitdrukkingen als achter mekaar ' meteen, zonder dralen' en voor elkaar ' in orde'. Voorbeelden:
5Ik ga achter mekaar door.informeel
6Heb je het eindelijk voor elkaar gekregen?
Voor bijwoorden op -een (bijv. achtereen) als equivalenten van 'voorzetsel + elkaar': zie [5.4.4].
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taaladvies
    Dagenta
    Taalportaal
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links