Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
1.6.4.5 Woorden met uitheemse prefixen
Bij uitheemse prefixen moeten we onderscheid maken tussen twee soorten. Een aantal ervan kan de hoofdklemtoon van het gelede woord dragen. Veel van die prefixen kunnen ook worden gecombineerd met inheemse woorden. Deze prefixen zijn zelfstandige prosodische woorden. Ze vertonen het klemtoonpatroon van prosodische samenstellingen, met hoofdklemtoon op het eerste prosodisch woord, hier het prefix, als het grondwoord een zelfstandig naamwoord is:
Tabel 1. Zelfstandige naamwoorden met een beklemtoond uitheems prefix
prefix zelfstandig naamwoord
co- có-pilòòt
contra- cóntra-gewìcht
des- dés-interèsse
ex- éx-gelòvige
inter- ínter-facultèit
meta- méta-tààl
non- nón-ìssue
semi- sémi-àrts
sub- súb-gròep
super- súper-màrkt
Ook adjectieven met een uitheems prefix vertonen dit klemtoonpatroon, maar als ze gebruikt worden in predicatieve positie, valt de hoofdklemtoon op het rechterdeel.
Zie Langeweg (1988).
Het gaat hier om woorden als:
1inter-continentáál, para-médisch, post-koloniáál, semi-diréct, ultra-modérn
Ook adjectieven met het prefix on- zoals onaardig vertonen dit variabele gedrag:
2een ón-aardig meisje
Dit meisje is on-áárdig
Andere uitheemse prefixen dragen geen hoofdklemtoon, en krijgen hoogstens secundaire klemtoon door de ritmische regel van Klemtoonafwisseling. Deze prefixen worden alleen gecombineerd met uitheemse stammen:
Tabel 2. Woorden met niet-primair beklemtoonde uitheemse prefixen
prefix geprefigeerd woord
a- a-páthisch
ab- ab-sorbéér
ad- ad-hésie
ante- ante-datéren
apo- apo-theóse
con- con-centréren
de- de-componéren
in- in-clusíéf
inter- inter-veniéren
per- per-foréren
post- post-datéren
pre- pre-lúde
re- re-presentéren
trans- trans-ponéren
De positie van de hoofdklemtoon in zulke woorden wordt dus bepaald volgens de systematiek die wordt samengevat in de Regel voor hoofdklemtoon.
Verder lezen
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij september 2020
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html;
    Interessante links