Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
2.4.8.2.ii Aspectuele functies
Verder lezen
1
Voor het begrip 'aspectualiteit' in het algemeen wordt verwezen naar [30.1].
De aspectuele functie van een werkwoordsvorm wordt ook 'intern-temporeel' genoemd. In deze functie draagt de werkwoordsvorm niet bij aan een situering van de werking ten opzichte van het spreekmoment (extern-temporeel, zie hiervoor [2.4.8.2/i]), maar levert een bijdrage aan de aspectualiteit van de zin, dat wil zeggen: hij geeft mede aan hoe we ons de interne temporele structuur van de situatie waarop de zin betrekking heeft, moeten voorstellen. Met behulp van werkwoordstijden kunnen we aangeven dat de werking nog niet voltooid is (duratief aspect), of juist wel (terminatief aspect). Voorbeelden:
1Stefan tekent strips. (duratief)
2John fietste in het Vondelpark. (duratief)
3Vóór het begin van onze jaartelling hadden de Romeinen hun wereldrijk al uitgebreid tot de Rijn. (terminatief)
4Het heeft vannacht geregend. (terminatief)
2
Onvoltooide werkwoordstijden, zoals het presens (onvoltooid tegenwoordige tijd), imperfectum (onvoltooid verleden tijd), het futurum (onvoltooid tegenwoordige toekomende tijd) en het futurum praeteriti (onvoltooid verleden toekomende tijd) geven aan dat de werking nog niet voltooid is en kunnen zo bijdragen aan duratief (of imperfectief) aspect (maar zie ook [30.1/2]).
Voltooide werkwoordstijden, dat zijn het perfectum (voltooid tegenwoordige tijd), het plusquamperfectum (voltooid verleden tijd), het futurum exactum (voltooid tegenwoordig toekomende tijd) en het futurum exactum praeteriti (voltooid verleden toekomende tijd) kunnen daarentegen aangeven dat de werking voltooid is en zo bijdragen aan het terminatieve of perfectieve aspect van een zin (zie [30.1/2]). Ze kunnen de werking als voltooid voorstellen, respectievelijk op, vóór of na het spreekmoment. De verhouding tot het spreekmoment hoort zoals gezegd tot de temporele functies van de werkwoordstijden, die van de aspectuele wel te onderscheiden, maar niet te scheiden zijn.
3
Niet altijd echter stellen de onvoltooide tijden de werking als onvoltooid voor. Het presens bijvoorbeeld kan ook gebruikt worden als 'historisch presens', zoals in voorbeeld 5:
5Vanmorgen kom ik Max op de markt tegen.
In dat geval wordt er geen duratief aspect uitgedrukt (zie [2.4.8.3/ii]). Omgekeerd stellen ook de voltooide tijden niet altijd een werking als voltooid voor. Als de zin:
6We hebben hier altijd gewoond.
het antwoord is op de vraag: 'Woont u hier al lang?' gaat het 'wonen' nog door en is er dus geen sprake van terminatief aspect.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links