12.3.4.2 Samenkoppelingen met andere partikels
Met een aantal partikels correspondeert geen adpositie, maar soms wel een ander woord, vaak een bijwoord. Ze kunnen zowel ongeleed als geleed zijn. De betekenisbijdrage van dit soort partikels is meestal doorzichtig. De volgende ongelede partikels van dit type treden op in samenkoppelingen:
Tabel 1. Samenkoppelingen met een ongeleed partikel
partikel | samenkoppeling |
mis | misgrijpen, misslaan |
neer | neerdalen, neerslaan |
samen | samenvatten, samenwerken |
terecht | terechtkomen, terechtstaan |
terug | terugbrengen, terugdringen |
thuis | thuisbrengen, thuiskomen |
voort | voortbrengen, voortgaan |
weer | weerkeren, weerzien |
weg | weggaan, weglaten |
In samenkoppelingen met een geleed partikel treden drie typen op:
- Partikels met een lokale of temporele betekenis. Tot deze groep behoren: achteraan, achteraf, vooraf en voorop.
- Partikels met een richting aanduidende of temporele betekenis: achterna, achterom, achterop, achteruit, omhoog, omlaag en vooruit.
- Partikels met een toestand aanduidende betekenis: achterover, omver, onderuit, voorover, aaneen, bijeen, dooreen, ineen, opeen en uiteen.
De hoofdklemtoon ligt telkens op het tweede deel van het gelede partikel.
Verder lezen
- 12.3.4.2.1 Samenkoppelingen met mis
- 12.3.4.2.2 Samenkoppelingen met neer
- 12.3.4.2.3 Samenkoppelingen met samen
- 12.3.4.2.4 Samenkoppelingen met terecht
- 12.3.4.2.5 Samenkoppelingen met terug
- 12.3.4.2.6 Samenkoppelingen met thuis
- 12.3.4.2.7 Samenkoppelingen met voort
- 12.3.4.2.8 Samenkoppelingen met weer
- 12.3.4.2.9 Samenkoppelingen met weg
- 12.3.4.2.10 Gelede partikels met een lokale of temporele betekenis
- 12.3.4.2.11 Gelede partikels met een richting aanduidende of temporele betekenis
- 12.3.4.2.12 Gelede partikels met een toestand aanduidende betekenis
Verder lezen
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Geert Booij | juni 2022 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html; |