In verbonden spraak kunnen medeklinkers worden weggelaten. Dat geldt ook voor de t, zoals in de voorbeelden in (1): verkleinwoorden waarin t in de coda staat en voorafgegaan wordt door een obstruent en gevolgd wordt door een andere medeklinker (in deze gevallen een j).

In de verkleinwoorden in (1) is deletie van t verplicht in het Nederlands-Nederlands, maar optioneel in het Belgisch-Nederlands, waarin men bij de uitspraak van woorden vaker aan de spelling vasthoudt.

Van der Sijs (2004: 213), Kloots (2008: 157).

In de verkleinwoorden in (2), waarin t voorafgegaan wordt door een sonorante medeklinker, treedt er geen t-deletie op.

Door de regel van t-deletie worden consonantclusters vermeden, waardoor de articulatie-inspanning minder wordt. Dit is ook het geval in de voorbeelden in (3), waarin t voorafgaat aan de suffixen -s en -st.

In de woorden in (1) en (3) doet /t/-deletie zich voor binnen het domein van het prosodisch woord en is het meestal een verplicht proces (althans in het Nederlands-Nederlands). /t/-deletie kan zich echter ook voordoen in samenstellingen, zoals in de woorden in (4), waar de weg te laten t cursief staat. Het is dan veelal een optioneel proces dat afhangt van typische factoren voor verbonden spraak, zoals spreeksnelheid, spreekstijl en woordfrequentie, en dat samenhangt met het streven naar uitspraakgemak.

Als de voorafgaande medeklinker sonorant is, is /t/-deletie mogelijk op voorwaarde dat de volgende medeklinker een obstruent is, zoals geïllustreerd wordt door de samenstellingen en werkwoorden met het prefix ont- in (5). In deze woorden is het al of niet toepassen van /t/-deletie sterk afhankelijk van de woordfrequentie.

Zie Booij (1995: 153).

Als de obstruent die volgt op de sonorant + /t/-cluster een k is, wordt de t doorgaans niet weggelaten, zoals in bontkraag en kantklossen. Ook wanneer de sonorant + /t/-cluster gevolgd wordt door een sonorante medeklinker, zoals in kantlijn of ontlopen, is t-deletie onwaarschijnlijk.

Ook over de grenzen tussen zinsdelen heen wordt in verbonden spraak vaak /t/-deletie toegepast, zoals in de voorbeelden in (6). De toepassing ervan hangt onder andere af van de segmentele context. Het proces van /t/-deletie wordt vooral toegepast als de /t/ tussen twee obstruenten staat (6a), komt in mindere mate ook voor volgend op of voorafgaand aan nasalen (6b), en is uitzonderlijk voorafgaand aan vloeiklanken en glijklanken (6c).

In het Standaardnederlands van Nederlands Limburgse sprekers is /t/-deletie in deze contexten wel zeer gangbaar.

Tussen twee sonorante consonanten is /t/-deletie vrijwel uitgesloten (6d).

De mate waarin /t/-deletie wordt toegepast in de voorbeelden in (6) hangt behalve van de segmentele context ook af van de frequentie waarmee een specifieke combinatie van twee woorden voorkomt in gesproken taal. Een voorbeeld: de combinatie lijkt me komt vaker voor in het Nederlands dan zakt Marie. Daarom valt te verwachten dat in lijkt me vaker /t/-deletie zal optreden dan in zakt Marie.

Zie Schuppler et al. (2012: 606). Ook prosodische verschillen tussen beide woordcombinaties spelen mogelijk een rol bij het optreden van /t/-deletie.

Als de t een grammaticale functie heeft, zoals in de voorbeelden (6), waar de t aangeeft dat het gaat om de persoonsvorm 3e persoon enkelvoud, wordt deze medeklinker vaak wel uitgesproken.

Schuppler et al. (2012: 605).

Sommige segmentele omgevingen zijn bevorderlijker voor /t/-deletie dan andere.

Zie Hinskens (1993, 1996), Ernestus (2000: 365).

Zo komt /t/-deletie veelvuldig voor na s, zoals in herfstkleuren, postbank, winstmarge, dienstweigeraar, en voor een bilabiale plofklank zoals in postbank, winstmarge, lijkt me en past best.

Uit onderzoek van Janse et al. (2007: 167, 171) blijkt dat in de context st#b (d.w.z. t voorafgegaan door s en gevolgd door een woordgrens en een b) in 85% van de gevallen t-deletie wordt toegepast in het Nederlands-Nederlandse deel van het Corpus Gesproken Nederlands dat getranscribeerd is.

De t in de coda van veelvoorkomende woorden zoals niet en frequente werkwoordstammen zoals weet of moet, kan ook weggelaten worden.

Zie Ernestus (2000: 365), Hanique et al. (2013).

In het Belgisch-Nederlands is de t in functiewoorden als dat, wat, niet en met afwezig in een informele spreekstijl. Ondanks de deletie van de eind-t in deze woorden, worden de gangbare regels van Progressieve Stemassimilatie wel toegepast op klanken die volgen op de weggelaten t, alsof die wel aanwezig is, zoals geïllustreerd wordt in (7). Die t wordt daarom wel een fantoomsegment genoemd (Goyvaerts 1980).

Bron: De Wulf & Taeldeman (2006: 268-269).

Goyvaerts (1980), Hinskens (1993), Booij (1995), Hinskens (1996), Ernestus (2000), De Wulf & Taeldeman (2006), Janse et al. (2007), Kloots (2008), Schuppler et al. (2012). Hanique et al. (2013).