13.2 De bouw van een constituent
Verder lezen
Als onderdelen waaruit een constituent opgebouwd is, zijn te onderscheiden:
een kern en, indien aanwezig, één of meer begeleidende elementen. De
KERN is het onderdeel dat altijd
onmisbaar is en in heel wat gevallen de syntactische functie van de hele
constituent kan overnemen. Naar dat centrale woord wordt een constituent
benoemd. Zo heet een constituent met een adjectief als kern een
adjectivische constituent.
Kan de kern niet weggelaten worden, de begeleidende elementen kunnen dat
vaak wel. Vergelijk bijv.:
Een en ander impliceert niet dat een kernwoord onder alle omstandigheden
helemaal alleen, als los woord, in een zin kan functioneren. Zo worden
substantieven meestal verplicht voorafgegaan door een lidwoord of een ander
bepalend woord als determinator. We abstraheren hier dus voorlopig van de
specifieke eisen voor het gebruik van een bepaalde woordsoort.
Bij de elementen die de kern van een constituent begeleiden zijn globaal
twee categorieën te onderscheiden: complementen en toevoegingen.
complement noemen we die elementen
die in een nauwe relatie staan tot het kernwoord en om die reden doorgaans
noodzakelijk aanwezig zijn. De gecursiveerde delen in de volgende zinnen
zijn voorbeelden van zulke elementen (de woorden die tussen ronde haakjes
geplaatst zijn, behoren niet tot de constituenten waar het hier om gaat;
zie
ook
[13.3]):
4Uitzinnig van
vreugde (gingen de supporters de straat
op.)
5De
verwachting dat het zou gaan ijzelen (deed hen ertoe
besluiten toch maar thuis te blijven.)
6(De politie) arresteerde de
daders.
toevoeging noemen we die elementen
die geen hechte band hebben met de kern en meestal vrij toevoegbaar zijn.
Voorbeelden daarvan zijn te vinden in de zinnen
1 t/m
3 (respectievelijk de elementen
zeer, uit de 18de eeuw en
hoogst). Ook vandaag in
7 is een toevoeging:
7Vandaag blijf
(ik) thuis.
In dit verband moet opgemerkt worden dat de grens tussen complement en
toevoeging niet in alle gevallen scherp te trekken is.
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |