1.8.4 Grafotactische regels
Er zijn in het spellingsysteem van het Nederlands een aantal conventies die de
relatie tussen de fonologische vorm en de orthografische vorm van een woord
nader regelen. Zulke grafotactische regels geven aan hoe
letters moeten worden gecombineerd. De fonologie voorspelt bijvoorbeeld niet dat
een orthografische vorm als baaker
onwelgevormd is; daarvoor is een specifieke grafotactische regel nodig, die een
doublet van klinkerletters in een open lettergreep verbiedt.
In deze regels speelt het begrip ‘lettergreep’ een belangrijke rol. De
orthografische lettergreep correspondeert vaak met de fonologische
lettergreep (ook aangeduid als syllabe), maar
niet altijd. In het woord opaatje
bijvoorbeeld wordt de tweede lettergreep in de spelling als gesloten beschouwd
blijkens de spelling aa voor de
klinker a. De
orthografische lettergreepverdeling is dus
o.paat.je, hoewel de tweede
syllabe open is, gezien de syllabificatie van dit woord als
o.pa.tjə.
De correspondentie tussen klankvorm en orthografische vorm kan vanuit beide
kanten bekeken worden. Enerzijds moeten klankvormen op een systematische manier
worden gespeld. Anderzijds moet het orthografisch systeem zo zijn dat het
voldoet aan de eis van terugleesbaarheid: de gesproken vorm
van een woord moet ondubbelzinnig bepaald kunnen worden op basis van de
orthografische vorm. Vandaar dat er orthografische regels zijn zoals het gebruik
van een trema om bijvoorbeeld aan het woord
ruïne de juiste klankvorm
ryinə
te koppelen, en niet de klankvorm
rœynə.
Bovendien moet de orthografische vorm leiden tot een uitspreekbare vorm. Vandaar
dat een orthografische vorm als KLM
alleen aan een uitspreekbare klankvorm kan worden gekoppeld dankzij de conventie
dat letters kunnen worden gekoppeld aan syllaben, waardoor we
ka.ɛl.ɛm zeggen.
Verder lezen
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Geert Booij | september 2020 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html; |